ذكر، گنج فقر

Remembrance, Poverty Treasure

بي‌هيچ شكي، حوزه‌ي عرفان و تصوّف، مهمترين حوزه در ادبيّات كلاسيك ايران است، كه در آن يك حركت دروني و باطني به سمت جايگاه و مبدا اصلي كه همان قرب الهي است، انجام ‌مي‌گيرد. در مسير حركت، سالك با مشكلات و سختي‌هاي زيادي روبرو ‌مي‌شود، كه گاهي او را از هدف اصلي دور ‌مي‌سازد. مشايخ صوفيّه مريدان خود را به «ذكر» مدام سفارش مي‌كردند تا مريد به اين وسيله خود را از حجاب نسيان و غفلت نجات دهد و با كمك پير به سرمنزل مقصود برسد. ذكر گفتن همراه با آداب و رسوم خاصي بوده كه سالك پس از رعايت آن‌ها زير نظر شيخ به تلقين ذكر ميپرداخته است. در اين مقاله ضمن معرفي اجمالي عرفان و تصوّف اسلامي، به بيان جايگاه ذكر، آداب و رسوم آن، مراتب ذكر، مهم‌ترين ذكرها و... در ادبيّات صوفيّه مي‌پردازيم و نظرات برخي از بزرگان و مشايخ صوفيّه را درباره‌ي ذكر نقل خواهيم كرد.

Obviously, Gnosticism and Sufism are the most important areas in the field of classic literature of Iran in which there is an inner movement towards its original source that is close to God. In the course of movement, the follower encounters a lot of problems that sometimes take him away from the main goal. Sufism sheikhs recommended steady "remembrance" to their followers so that they could rescue themselves from forgetfulness and ignorance and arrive at the destination being helped by his leader. Remembering has had special ceremonies. Doing them under the supervision of sheikh, the follower has recited remembrance. In this paper, while introducing Gnosticism and Sufism in Islam briefly, we have dealt with the place of remembrance, its ceremonies, its ranks, the most important remembrance etc. in Sufism literature. Moreover, we have analyzed the points of view of some Sufism pioneers and sheikhs concerning remembrance.