تحليلي بر هيدروپليتيـك شرق ايــران

Analysis of Hydropolitic East of Iran

با جهاني شدن اقتصاد و انتقال قدرت از مفاهيم نظامي به اقتصادي ، دسترسي به منابع طبيعي را مي توان يكي از عوامل قدرت قلمداد كرد و از آنجايي كه توسعه اقتصادي و پيشرفت نيز به منابع طبيعي وابسته است ، مالكيت يا دسترسي آسان به منابع طبيعي با ارزش ، به عنوان يكي از شاخص هاي حفظ يا بسط قدرت در نظر گرفته مي شوند و در آينده دسترسي به منابع آب قابل اعتماد يكي از منابع قدرت محسوب مي شود . جاي دادن آب در حوزه مسايل امنيت ملي زماني به واقعيت نزديك مي شود كه يك كشور براي تامين منابع آب مورد نياز خود به رود يا رودهاي كه خارج از فضاي سرزميني آن سرچشمه مي گيرد شديداً وابسته باشد. يكي از شاخص هاي اصلي آسيب پذيري در برابر كمبود آب در يك كشور ، ميزان وابستگي به جريان هاي سطحي وروردي از آن سوي مرزها مي باشد . اين وابستگي در زندگي مردمان شرق ايران به آب رودخانه هاي مرزي مشترك و نيز قرارگرفتن سرچشمه اين رودخانه ها در آن سوي مرزهاي سياسي ، موجب نقش آفريني آبهاي مرزي در روابط سياسي بين دو كشور ايران و افغانستان شده است . در اين ميان تاريخ دو سده مناقشه ايران و افغانستان بر سر رودخانه مرزي و مشترك هيرمند ، ضمن اين كه نه تنها در روابط دو كشور به عنوان يك عامل عمده ، تاثيرات منفي زيادي داشته بلكه به گونه اي اثرگذار ، بحران هايي مانند فقر ، بيكاري ، قاچاق مواد مخدر و از همه مهمتر موضوع ناامني، در اين منطقه از كشور را با خطر جدي و اساسي مواجه ساخته است . اين مقاله به تحليل و مطالعه رودخانه هاي مشترك مرزي شرق ايران در ابعاد مخنلف مي پردازد و بر اين باور است كه اين آبهاي مرزي بر امنيت ملي ايران اثرگذار مي باشد .

Therefore one of the main indications of vulnerability of a country in the case of facing water shortage is their dependence on in-flowing surface waters rising from beyond their borders. The dependence of the people living in the east of Iran on the common borderline rivers and that these rivers rise from neighboring countries have given political roles to the borderline waters in political relations between Iran And Afghanistan. The history of the disputes and clashes between Iran and Afghanistan during the two centuries on the Hirmand, the borderline river, shows that it not only has mainly affected the relation between the two countries but faced the east of Iran with a serious and basic danger of drought. With this background, the Iranian government with assistance of the Turkmenistan government made an effort to construct the Friendship Dam on the Hari River which rises from Afghanistan. A goal of constructing this dam is providing Mashad with fresh water. This action has actually put the east of Iran under Afghans influence. The writer believes that in order to avoid negative consequences of this dependence, Iran has to establish a kind of geopolitical relations with Afghanistan