پيام مولانا براي جهان امروز و انسان معاصر

Moulana’s message to the world today and to the contemporary man

جهان امروز داراي تفاوت‌هايي بسيار با دوران گذشته است. عنصر اصلي تفاوت‌هاي مربوط را مي‌توان در «كيفيت عقلانيت» و «نوع خردورزي» خلاصه كرد. عقلانيت نوين و مدرن، با وجود قابليت‌ها و توانايي‌ها، كاستي‌هايي نيز دارد كه محتاج بازانديشي‌هاي گسترده است. از آن‌جا كه «مولانا جلال‌الدين محمد بلخي»، داراي ديدگاه‌هاي بديع، جامع و انتقادي نسبت به عقلانيت است، در اين مقاله با الهام از انديشه‌ها و افكار بلند وي، به شرح مباحث مربوط به «عقلانيت» پرداخته و تبيين اجمالي حلقه مفقوده عقلانيت مدرن در عصر كنوني پرداخته شده است. مقاله درصدد پاسخ‌گويي به دو سوال اساسي است: 1- مولفه‌هاي بهره‌گيري مناسب از عقل چيست؟ 2- آثار بهره‌گيري مناسب از عقل چيست؟ در پاسخ به سوال اول، به تجزيه و تحليل ابعاد گوناگون و ملزومات بنياني شكوفايي عقل هم‌چون «يادگيري» و «هم‌بستگي عقل و قلب» پرداخته شده و در پاسخ به سوال دوم، نسبت به ريشه‌يابي روابط تنگاتنگ «دانايي» و «عقلانيت» با «توانايي» و «قدرت» كه از آثار اصلي و اساسي بهره‌گيري مناسب از عقل محسوب مي‌شود، اقدام گرديده است.

The key difference between the world today and the past era could be sought in the quality of rationality and type of rationalism. Modern rationality with its potentials and capabilities has certain drawbacks which require extensive reconsiderations. Since Moulana has profound innovative and critical perspective about rationality, in this article inspired by his grand thoughts, debates over rationalism are attended to in order to clarify the shortcomings of this modern approach in the present world. The article seeks answers to two fundamental questions: 1. What are the efficient ways of acquiring knowledge? 2. What would be the likely outcome of such efficient rationalizations? In response to the first question, the main criteria for yielding the highest expected utility of the faculty of intellect such as learning and the interrelationship of reason and heart are each attended to and analyzed from different aspects. The answer to the second question involves finding the origin of the close association of knowledge and rationality with ability and strength. The latter are the main outcome of employing reason efficiently.