بررسي پتانسيل سازندها در ترشيري ايران مركزي براي احداث مخازن زيرزميني گاز طبيعي

Assessment of potential of tertiaryʹʹs sedimentary formations in central Iran for establishment of underground gas storages

با توجه به تقاضاي فراوان براي سوخت مناسب و كم‌آلاينده به عنوان سوخت جايگزين نفت و روند روز افزون مصرف گاز طبيعي، ضرورت ذخيره‌سازي زيرزميني گاز طبيعي دو چندان شده است (مقرون به صرفه و ايمن تر نسبت به روش هاي استفاده از تانك هاي سطحي و خط لوله). اين مسيله خود يكي از اصلي‌ترين دلايل جهت مديريت توليد و مصرف و در عين حال كنترل و در اختيار گرفتن بازار انرژي مي‌باشد. در اين مطالعه، سعي شد تا با نگاهي ويژه ساختمان و زمين‌شناسي گنبدهاي نمكي ترشيري ايران مركزي (چهار گوش سمنان- كوه گوگرد) كه مي‌تواند جهت سايت‌هاي ذخيره‌سازي زيرزميني گاز طبيعي يو‌جي‌اس (Underground Natural Gas Storage, UGS) مناسب باشد، بررسي و معرفي شوند. اين گنبدهاي نمكي عموماً داراي هسته‌اي از ژيپس توده‌اي و خالص به سن ايوسن- اليگوسن مي‌باشند و بيانگر انباشت در محيط دريايي هستند كه توسط نمك‌هاي جوانتر ميوسن (بخش‌هاي تبخيري سازند قرمز فوقاني) پوشيده شده است. نمك‌هاي جوان ميوسن، نشان‌دهنده‌ي محيط پلايا- درياچه‌اي هستند. گنبدهاي نمكي ايران مركزي بر اساس داده‌هاي موجود زمين‌شناسي و تصاوير ماهواره‌اي، مي‌تواند به عنوان يكي از گزينه‌هاي مناسب جهت ذخيره سازي زيرزميني گاز طبيعي باشند. تاييد اين موضوع، نيازمند مطالعات تكميلي از قبيل عمليات حفاري و برداشت داده‌هاي ژيوفيزيكي دو بعدي و سه بعدي مي‌باشد.

The necessity of underground storage for natural gas has increased because of progressive request for suitable and low-pollution fuel as supersede of oil, increasing use of natural gas, better economy and safety than pipe lines and tanker trucks. This matter concern worldwide energy and economic markets such as Iran industry. In this study, it has been tried to assess and introduce several suitable sites for underground gas storage in central Iran (Semnan and Kuh-e-Gugerd) with regard to geology and structural geologic setting of Tertiary salt domes. In this area, salt domes have a core of massive and pure gypsum belonging to the Eocene-Oligocene. These domes were deposited in marine environment and covered by newer salts belonging to the Miocene (evaporates sections of the Upper Red Formation) that were deposited in playa and lake environments. Based on geological setting, satellite images, topographic sections and other data, salt domes in central Iran can be considered as suitable choices for underground gas storage. Complementary investigations such as exploration drilling operations and 2D and 3D geophysical studies are necessary for confirmation of these primary results. Key words: underground storage, salt dome, marine environment, low-pollution fuel.