جرايم سايبر و رويكرد افتراقي حقوق كيفري

Cyber Crime and Criminal Law Approach to the Differential

چكيده فناوري اطلاعات، تمام ابعاد زندگي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و از جمله حقوق كيفري را عميقاً متاثر ساخته است. اين تحول، حقوقدانان و سياست‌گذاران حوزه‌هاي مربوطه را به تامل وادار نموده است. تفاوت‌هاي جرايم سايبر با جرايم سنتي به گونه‌اي است كه رويكرد كيفري متعارف و اصول و مباني شناخته شده آن براي مقابله با اين جرايم پاسخگو نيستند. فرامرزي بودن، سهولت ارتكاب جرم و ناشناختگي مجرمين از جمله خصايص اين گونه جرايم‌اند. ويژگي‌هاي مذكور از يك سو ووابستگي‌هاي ساختارهاي زندگي مدرن به تكنولوژي سايبر از يك سوي ديگر، تبيين يك رويكرد كيفري متفاوت را ضروري ساخته است. اثربخشي و كارآيي قوانيني كه براي مقابله با جرايم ديجيتال تصويب مي‌شوند، مستلزم نگاهي متفاوت به مقولاتي مانند تعريف جرم، اركان جرم، مسيوليت كيفري و امثال آن است. موضوع اصلي اين نوشتار بيان دلايل و ضرورت‌هاي وجودي رويكرد افتراقي قوانين كيفري در مبارزه با جرايم رايانه‌اي است. هرچند موضوع اصلي اين مقاله تجزيه وتحليل قوانين و مقررات مربوط به جرايم سايبري در ايران نيست، اما تلاش مي‌شود با نگاهي به قانون مجازات اسلامي‌بخش جرايم رايانه‌اي ميزان توجه اين قانون به كاربست لوازم يك رويكرد افتراقي مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.

Abstract Information technology development has deeply affected all aspects of social, economic, cultural, life including criminal law. This development has forced lawyers and policy makers of these areas to reflect deeply. Differences between traditional and cyber crimes are such that long standing conventional criminal policy can no longer tackle them. Transnationality, easiness of occurrence, anonymity of culprits and their large scale effects partly show the characteristics of these offences. These features on one hand and dependence of the modern social life’s structures on the other hand necessitate preparing a new criminal approach. Efficacy and efficiency of new acts against digital crimes require a new advance to categories such as definition of crime, elements of crime, criminal responsibility and so on. The main focus of this article is explanation of reasons and requirements of distinguished criminal policy against cyber crimes. Although analytical investigation of the Iranian criminal law in cyber crime is not the main aim of this writing, I tried to find out to what extent the differentiated criminal approach is adopted and applied by the Iranian criminal law. Keywords: cyber crimes, traditional crimes, differentiated criminal approach