نشانه‏شناسي حسادت با تكيه بر منابع اسلامي

The Symptomatology of Jealousy with Emphasis on Islamic Resources

هدف اين مقاله، معرفي مستند نشانگان حسد از منظر اسلام مي‏باشد. اين پژوهش، كه از نوع تحقيقات بنيادي است، براي بررسي شاخص‏ها و نشانه‏هاي حسادت و تحليل روان‏شناختي آن، اطلاعات به روش كتابخانه‏اي جمع‏آوري گرديده است؛ يعني با استفاده از تفاسير قرآن و كتب روايي، ويژگي‏هاي فرد حسود به صورت توصيفي جمع‏آوري و پس از دسته‏بندي، تجزيه و تحليل گرديده است. بدين منظور، اين نوشتار پس از تعريف لغوي و اصطلاحي حسادت و تفكيك آن از مفاهيم مشابهي همچون غبطه، منافسه، حسرت، غيرت، غل و نصيحت، به نشانه‏شناسي حسد با توجه به آيات و روايات مي‏پردازد و با تقسيم نشانه‏هاي حسد به سه مولفه شناختي، عاطفي و رفتاري، براي حسادت، سه نشانه شناختي، شش نشانه عاطفي و نُه نشانه رفتاري از منابع اسلامي مورد شناسايي قرار مي‏دهد. در پايان راه‏هايي براي تشخيص موقتي و قطعي حسادت، ارايه گرديده است.

The present paper tries to documentary evidence introduce the Islamic view concerning the symptoms of jealousy. This research which is a library-based survey is a basic kind of research project, which seeks to study the indicators and symptoms of jealousy and introduce a psychological analysis of it. That is, the characteristics of a jealous person have been descriptively gathered from commentaries of the Holy Quran and narrative books and the data have been classified and then analyzed. After providing a literal and a technical definition of jealousy and contrasting it with such concepts like envy, emulation, competition, zeal, and rancor, the paper discusses the symptomatology of jealousy in the light of Quranic verses and traditions, and divides the symptoms of jealousy into three constituents: cognitive, emotional, and behavioral. Three cognitive symptoms, six emotional symptoms, and nine behavioral symptoms for jealousy extracted from Islamic resources have been recognized. Finally, ways of under jealousy tentatively and definitively have been introduced.