روش اشراقي؛ شاخصه اساسي حكمت اشراق

Illuminative Method; Distinctive Feature of Philosophy of Illumination

در ميان مكاتب موجود فلسفي، مكتب اشراق با بهره گرفتن از «روش اشراقي» از ساير نظام‏هاي فلسفي متمايز مي‏شود. پژوهش حاضر با هدف تبيين نظام اشراقي از طريق بررسي اجمالي مباني و عناصر فلسفي تاثيرگذار در اين مكتب، به نگارش درآمده است. مقاله پيش‏رو ضمن بهره‏گيري از آثار و آرا شيخ اشراق، از ميراث مكتوب بزرگان حكمت و ديگر انديشمندان اين عرصه نيز مدد گرفته است. اما آنچه به عنوان ثمره نهايي اين بحث مي‏تواند مورد توجه قرار گيرد آن است كه شيخ اشراق هرچند روش استدلالي را در كنار روش اشراقي به منظور وصول به حقيقت، شرط ضروري و لازم معرفي مي‏كند، اما اكتفا به روش برهاني محض را در دست‏يابي به مقصود حقيقي (كشف واقع) ناكافي دانسته و روش كارآمدتر را طريقي مي‏داند كه ضمن بهره‏گيري از آرا مشايين، پايه‏ها و مباني خود را بر اساس آموزه‏هاي شريعت حقه و نيز منابعي همچون آرا حكماي باستان مبتني ساخته باشد، به گونه‏اي كه مويد وفاق و هماهنگي عقل و اشراق گردد. در اين مقاله از روش توصيفي ـ تحليلي استفاده شده است.

A look at the existing philosophical schools shows that the philosophy of illumination which adopts an illuminative method is the most distinguished of all philosophical systems. The present paper tries to explain the illuminative system through a brief review of the influential philosophical principles and elements of this school. It not only refers to the works and views of Shaykh al-Ishraq but also to the works of other philosophers and thinkers who have contributed in this field. However, the point which is worth considering here as the final result of this discussion is that although Shaykh al-Ishraq sees that deductive method along with illuminative method is a necessary condition to attain the truth, he believes that mere reliance on a demonstrative method to achieve the real aim (i.e. disclosure of reality) is insufficient. He holds that a more efficient method is that which, besides relying on peripatetic views, is founded on the doctrines of true Shariʹah and on such sources as ancient philosophersʹ views, thus testifying to the agreement and harmony between reason and illumination.