كاركرد فلسفه اسلامي، در مقام آزادانديشي و رهايي از تقليد فكري

The Function of Islamic Philosophy in the Context of Freedom of Thought and Deliverance from Intellectual Imitation

استقلال فكري و حرّيت انديشه، يكي از مهم‏ترين و ضروري‏ترين ويژگي‏هايي است كه همگان، به ويژه اهل علم و تحقيق، سخت در پي دست‏يابي به آنند. اما در اين ميان، «آفت شخصيت‏زدگي» و حبّ و ارادت افراط‏گونه به دانشمندان و تاثيرپذيري شديد و بي‏جا از بزرگان، به عنوان يكي از موانع شناخت صحيح، طالبان علم و معرفت را از مواجهه منطقي، تحليلي و انتقادي با افكار ايشان باز داشته و در دام خودباختگي و تقليد فكري گرفتار مي‏سازد. برخي از حكما براي رهايي از معضله اسارت فكري و وصول به مقام «مستقل‏انديشي»، به نوبه خود توصيه‏ها و راه‏كارهاي سودمندي ارايه نموده‏اند. اما بنا بر مدّعاي اين نوشتار، «آموختن فلسفه» و «التزام به برهان‏محوريِ» حاصل از آن، يكي از راه‏هايي است كه وصول به اين مهم را تا حدّ زيادي تسهيل نموده و ميسّر ساخته است. هدف پژوهش حاضر آن است كه با بهره‏گيري از روش نظري و تحليلي، استقلال انديشه و از ميان برداشتن سدّ تقليد در حوزه عقايد را، به مثابه يكي از كاركردهاي متعدّد و متنوّع فلسفه اسلامي، به اثبات رسانده است.

Intellectual independence and free thinking are among the most important characteristics which everyone, especially religious scholars and researchers strive to attain. However, " evil of personality cult", showing excessive love and respect to the learned, and being extremely impressed by scholars, which hinder true cognition, prevent science and knowledge seekers from logical, analytical and critical confrontation with scholarsʹ views and entangle them in the trap of self-doubt and intellectual imitation. Some philosophers, in their turn, offer useful recommendations and solutions to get free from intellectual captivity and to achieve "independent thinking". However, this paper presumes that "learning philosophy" and the resultant "commitment to argument-orientation" is one of the ways which have greatly contributed to achieving this aim. It proves that independent thinking and eliminating imitation in the field of beliefs are among the different functions of Islamic philosophy.