بررسي رابطه متغيرهاي اقليمي و آبدهي سرآب هاي كارستي به منظور مديريت منابع آب شهري (مطالعه موردي شهرخرم آباد)

Assessment of Relationship Between Climatological Variables and Discharge of Karstic Springs In order to urban water Resources Management (Case study: Khorramabad city)

گستردگي مديريت نامطلوب منابع آب، روند رو به تزايد جمعيت، توسعهي فعاليت هاي كشاورزي و صنعتي از يك سو و نوسانات آب و هوا و تغييرات شرايط اقليمي ازطرف ديگر، شناخت پتانسيل هاي آبي هر منطقه را جهت تصميم گيري در حفاظت و استفاده بهينه از منابع آب ضروري. ساخته است. در كشورهايي مانند ايران كه با كمبود منابع آبي مواجه اند، لزوم مديريت مصرف در شبكه هاي توزيع آب شهري و اعمال آن در قالب يك مديريت يكپارچه از مهم ترين راهكارهاي مبارزه با تلفات آب و كاهش هدررفت اين سرمايه ملي مي باشد.در اين ميان با توجه به اهميت فراوان منابع كارست، لزوم شناخت و مطالعهي عوامل موثر در ميزان آبدهي آن ها از اهميت ويژه اي برخوردار است. چرا كه با يك مديريت يكپارچه از منابع آبي كارست، ضمن جبران برخي از كمبودها، باعث افزايش ذخيره منابع آبي موجود و استفاده بهينه آب مي شود. در اين پژوهش به ترتيب 27، 24 و 23 متغير مهم اقليمي در مقياس سالانه، فصلي و ماهانه از آمار هواشناسي ايستگاه سينوپتيك شهر خرم آباد استخراج و با به كارگيري روش هاي مختلف رگرسيوني نقش مهم ترين آن ها را در رابطه با متغير وابسته ميزان آبدهي سالانه، فصلي و ماهانه 4 سراب كارستي شهر خرم آباد با توجه به شاخص هاي آماري از جمله شاخص R-Sqar مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفت. از طريق روش "بهترين زير مجموعه ها" 3 تا 5 پارامتر درمعادله رگرسيوني هر سراب استفاده و پس از آزمون فرض هاي لازم، كاربردي بودن اين مدل ها در مقياس سالانه براي چهار سراب مطهري، گلستان، كيو، گرداب سنگي با R-Sq به ترتيب1/73، 55/ 0 ،50/ 0 و 5/82 تاييد گرديد. نتايج نشان داد كه در معادلات رگرسيوني چند متغيره بدست آمده براي پيش بيني دبي سراب هاي كارستي شهر خرم آباد، متغير هاي بارشي در دوره هاي ماهانه، فصلي و سالانه نقش به مراتب ضعيف تري از متغيرهاي دمايي داشته اند.از بين متغيرهاي دمايي، حداقل مطلق دما موثرترين متغير در برآورد مقادير دبي شناخته شد. به طوركلي با توجه به نتايج اين پژوهش بايد اذعان داشت كه با مديريت صحيح و استفاده بهينه از منابع آبي موجود ،بخش قابل توجهي از آب مورد نياز فعاليت هاي شهري را ميتوان از منابع كارست تامين كرد.

Due to increasing rate of population, developing the agricultural and industrial activates, more sever need for water, wrong usage (of water) on the one hand and occurrence of the drought on the other hand, have necessitated in the present situation the understanding of the water potentials of every region in order to make decision about the protection and utilization of water resources. Because of the great significance of the karst resources, it is very important to recognize and study the effective factors in the amount of their discharge. In this research 27, 24 and 23 climatic variable were in turn obtained from the meteorology statistic of the synoptic station of Khorramabad in a large scale and using different regression methods, the role of the most important one about the variable of annual, seasonal and monthly discharge amount of the four karstic water resources of Khorramabad, I studied and analyzed them with regard to the statistic indicators such as the R-sq indicator. Through the method of “the best subsets”,3 to 5 parameters were used in the regression equation of every water resource ,and after testing the needed theories, the practicality of these models in the annual scale for the water resource of Motahary, Golestan, Kio, and Gerdab Sangy whit the R-sq of in turn 73.1%, 0.55, 0.82.5 was approved . Overall findings showed that multiple regression equations obtained to predict the discharge of Karstic Springs Khorramabad, precipitation variables of Monthly periods, seasonally and annual have weaker role than temperature variables. Lowest temperature were recognized as an effective variable in the estimated values of discharge, among the variables of temperature.