ارزيابي و پيش بيني گسترش فيزيكي شهرها با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي چند زمانه و سيستم اطلاعات جغرافيايي(مطالعه موردي شهر اردبيل 1363- 1400)

The assessment and predicting of urban physical sprawl using multi-temporal satellite imagery and GIS (A case Study Ardabil city 1984-2021)

در سال‌هاي اخير، اراضي بسياري از شهرهاي ايران مخصوصاً اراضي حاشيه‌اي شهرها تحت تاثير روند شهر نشيني و نياز شهروندان به مسكن جديد، تغيير كاربري داده و به اراضي ساخته شده تبديل شده است. با توجه به اينكه شهر اردبيل نيز مانند ساير شهرها در سال‌هاي اخير با افزايش جمعيت مواجه بوده، تغيير و تحولات قابل توجهي را در كاربري اراضي شهري اين شهر شاهد هستيم. تحقيق حاضر در پي ارزيابي تغييرات اراضي حاشيه ي شهر اردبيل در طي سال‌هاي 1363- 1390 و سپس پيش بيني اين تغييرات تا سال 1400 مي‌باشد. از اين رو براي پي بردن به نوع و ميزان تغييرات رخ داده در منطقه فوق تصاوير سنجنده لندست TM، سال‌هاي 1363، 1370، 1379، 1390 و همچنين تحولات جمعيتي اين شهر بين سال‌هاي 1363 تا 1390 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. پس از عمليات بارز سازي، براي كشف و ارزيابي تغييرات از روش‌هاي فازي مبتني بر شدت انطباق(Fuzzy Artmap) و مقايسه بعد از طبقه بندي(Crosstab) استفاده شده است. همچنين براي پيش بيني روند تغييرات تا سال 1400 از روش تركيبي زنجيره‏هاي ماركوف و سلول‌هاي خودكار استفاده گرديده است. نتايج بدست آمده از اين تحقيق نشان داد كه در طي 27 سال مورد بررسي، جمعيت اين منطقه در حدود يك و نيم برابر افزايش يافته و در حدود 34 درصد تغيير كاربري صورت گرفته كه عمدتاً ناشي از فعاليت‌هاي انساني بوده كه از آن جمله مي‌توان به گسترش سكونتگاه‌ها و اراضي ساخته شده بر روي اراضي كشاورزي در پيرامون شهر اشاره كرد.

In recently years, the lands of many Iranian cities especially marginal lands affected by urbanization trends and need of citizens to new housing has been changed to built-up area.Considering that the city of Ardabil, like to other cities in recent years has been faced with population growth, substantial changes in urban land use in this city. The present study tried to assess changes in marginal lands in Ardabil in the years of 1984 - 2011 and then predicting of probability land use change till 2021. Hence, to infer the type and extent of these land use changes in this area Landsat TM imageryfor 1984, 1991,2000 and 2011 years and also population changes between 1984 to 2011 were analyzed.After image enchantment and processing,for detection and evaluation of land use changes FuzzyArtmap and Crosstab methods, also for predicting of probability land use changes till 2021 combination methods of Markov chains and Cellular Automata(CA) has been used in this study. The results of this study showed that during the 27 years, the population of this city increasedmore than 1.5 times and approximately 34% land use change has been occurred that mainly caused by human activities such as habitat sprawl and built-up area on agricultural lands in the city around.