تاثير سطوح مختلف تنش خشكي و نيتروژن بر عملكرد و اجزا عملكرد دو ژنوتيپ لوبيا قرمز

Influence of Water Stress and Nitrogen Levels on Seed Yield and Yield Components in Two Red Kidney Bean Genotypes

به منظور بررسي اثر تنش خشكي و سطوح مختلف نيتروژن بر عملكرد و اجزا عملكرد دو ژنوتيپ لوبيا قرمز(Phaseolus vulgaris)، آزمايشي به صورت اسپليت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه پژوهشي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران (كرج) در سال زراعي 1389 اجرا گرديد. تنش خشكي به عنوان فاكتور اصلي در سه سطح آبياري نرمال (60 ميلي‌متر تبخير از تشتك تبخير)، تنش خفيف و شديد خشكي پس از مرحله 4 برگي (به ترتيب 90 و 120 ميلي‌متر تبخير از تشتك تبخير) اعمال گرديد. سطوح مختلف كود نيتروژن در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و دو ژنوتيپ لوبيا (رقم اختر و لاين D81083) نيز به عنوان فاكتور فرعي به صورت فاكتوريل در نظر گرفته شدند. نتايج آزمايش نشان داد كه تنش خشكي به طور معني‌داري سبب كاهش تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و ارتفاع بوته گرديد. اما ميزان پروتيين دانه را افزايش داد. اعمال كود نيتروژن نيز به جز تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت ساير صفات را به طور معني‌داري تحت تاثير قرار داد و سبب افزايش مقادير آنها گرديد. دو ژنوتيپ مورد مطالعه لوبيا قرمز در صفات مختلف به جز در تعداد دانه در غلاف و پروتيين دانه با هم اختلاف معني‌دار داشتند. در بررسي اثر متقابل تنش خشكي×ژنوتيپ، در آبياري نرمال لاين D81083 و در تنش شديد خشكي رقم اختر به ترتيب بيشترين و كمترين عملكرد دانه را توليد كردند. همچنين اثر متقابل تنش خشكي×كود نيتروژن بر عملكرد دانه نشان داد كه تيمار 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار در آبياري نرمال بيشترين و تيمار بدون مصرف كود (شاهد) در شرايط تنش شديد كم‌آبي كمترين عملكرد را دارا بودند.

To study the effects of different levels of water stress and nitrogen fertilizer on seed yield and yield components of two common bean genotypes (Phaseolus vulgaris), an experiment in a split plot factorial based on CRBD with four replications was conducted at the research farm of University of Tehran (Karaj-Iran) in 2010. Water stress treatments as the main factor included normal irrigation (60 mm evaporation from open pan), mild and sever water stress (90 and 120 mm evaporation from open pan, respectively) at fourth leaf stage. Nitrogen fertilizer at four levels comprised of zero, 50, 100 and 150 kg N/ha and two red kidney bean genotypes (namely, Akhtar and D81083) were allocated as sub plots in a factorial arrangement. The results indicated that water stress decreased pods/plant, seeds/pod, 100 seed weight, seed yield, total dry matter, harvest index and plant height, significantly (p ? 0.05), but increased seed protein. Nitrogen fertilizer application also increased plant traits, significantly, except for the seeds/pod and harvest index. The two bean genotypes were different in their characteristics excluding the seeds/pod and seed protein content, however, the seed yield was comparatively higher in D81083 than Akhtar genotype. The interaction effects of water stress × genptype on bean seed yield under normal irrigation and severe drought stress was recorded for D81083 and Akhtar genotypes, respectively. Similarly, the interaction effects of water stress × nitrogen on bean seed yield under normal irrigation with 150 kg N/ha and under severe drought stress without nitrogen was higher and lower, respectively