پديد آورندگان :
شيركوند، زهرا نويسنده دانشجوي سابق كارشناسي ارشد پرديس ابوريحان دانشگاه تهران , , ابراهيمي ، محسن نويسنده ebrahimi, mohsen , بي همتا ، محمدرضا نويسنده استاد پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران , , اميري، رضا نويسنده Amiri, R , نجفيان ، گودرز نويسنده najafian, goudarz , رامشيني، حسين علي نويسنده استاديار پرديس ابوريحان دانشگاه تهران ,
كليدواژه :
تجزيه ميانگين نسل ها , صفات زراعي , عمل ژن , گندم نان
چكيده فارسي :
تنش خشكي از مهم ترين تنش هاي محيطي است كه عملكرد دانه را تحت تاثير قرار مي دهد. با توجه به اينكه عملكرد دانه حاصل اثر متقابل تعداد زيادي از صفات گياه و محيط است، بنابراين صفات مورفولوژيك و زراعي مرتبط با آن، كه ازنظر ژنتيكي داراي پيچيدگي كمتري هستند، مي تواند به عنوان معيار گزينش در شرايط محيطي مدنظر قرار گيرد. در اين تحقيق دو تلاقي كوير×شيراز و آذر2×شيراز انجام شد (شيراز والد حساس، كوير و آذر2 دو والد متحمل به خشكي هستند) و نسل هايBC2 , BC1 ,F2 , F1 به دست آمده به همراه والدينشان در يك طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار تحت شرايط تنش خشكي و نرمال كاشته شدند. صفات زراعي مثل تعداد پنجه، ارتفاع بوته، طول خوشه اصلي، طول پدانكل، وزن كل بوته، وزن خوشه اصلي، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، زمان رسيدگي و شاخص برداشت اندازه گيري شد. تجزيه واريانس وزني نشان داد كه بين نسل ها در همه صفات، تفاوت معني دار وجود دارد. تجزيه ميانگين نسل ها انجام شد. در بيشتر صفات علاوه بر اثرات ساده افزايشي و غالبيت، اثرات اپيستازي به خصوص اثر متقابل افزايشي×افزايشي هم وارد مدل شدند. در صفات وزن كل بوته، تعداد دانه در خوشه و زمان رسيدگي جز غالبيت بزرگتر از جز افزايشي بود لذا اصلاح اين صفات از طريق انتخاب مفيد نخواهد بود و استفاده از هيبريداسيون بهتر است. براي وزن هزار دانه نقش اثر افزايشي بيشتر از غالبيت بود، پس مي توان از روش هاي مختلف گزينش براي اصلاح آن استفاده كرد. در صفات تعداد دانه در خوشه و زمان رسيدگي هم روش هاي مبتني بر گزينش و هم هيبريداسيون مفيد هستند. متوسط وراثت پذيري عمومي در شرايط آبياري و تنش به ترتيب 517/0 و 592/0 بود. برآورد وراثت پذيري عمومي و خصوصي و نوع عمل ژن ها نشان داد كه گزينش به منظور بهبود صفات مورد مطالعه در شرايط تنش مناسب خواهد بود و از صفات شاخص برداشت و زمان رسيدگي و وزن كل ساقه و ارتفاع بوته و طول خوشه مي توان به عنوان معيارهاي انتخاب غير مستقيم براي بهبود عملكرد دانه گندم در شرايط تنش خشكي استفاده كرد.
چكيده لاتين :
Drought stress is one of the most important environmental stresses that affect yield of bread wheat strongly. Considering that the yield achieved with the interaction of a large number of plant traits and environment, so the morphological and agronomical traits, can serve as selection criteria under environmental conditions. By genetic analysis and estimation of inheritance and mode of gene action of yield-related traits, we can determine effective breeding methods specifically under drought stress conditions. For this reason, 2 crosses Kavir×Shiraz and Azar2×Shiraz were performed (Shiraz is a susceptible cultivar, while Azar2 and Kavir are tolerant cultivars). F1, F2, BC1, BC2 generations obtained and along with their parents were planted in a randomized complete block design with three replications under drought stress condition. Various agronomic traits such as number of tiller, length of plant, length of main spike, length of peduncle, weight of plant, weight of main spike, weight of tiller, number of grains in main spike, 1000-grain weight, date of maturity and harvest index were measured. Results of weighted analysis of variance showed significant difference between generations for all traits. Generation mean analysis was performed. In more traits, in addition to additive and dominant effects, epistasis effects and additive× additive effects were added to the model. In traits of weight of plant, weight of stem, number of grains in main spike, and date of maturity, dominant effects was more than additive effects. Therefore, breeding of these traits is not useful and hybridization is better. For 1000-grain weight that additive effects was more than dominant effects, can use various selective methods for breeding. In traits of 1000-grain weight, number of grains in main spike, date of maturity, both of selective-based and hybrid-based methods are useful. Mean of heritabilities in stress and non-stress condition were 0.592 and 0,517. Estimation of broad, narrow sense heritabilities and mode of gene action indicated that selection for improvement of traits studied in stress condition will be suitable and traits such as length of plant and spike, weight of shoot, date of maturity, and harvest index can be used as indirect selection criteria for improving grain yield under drought stress condition. Genetic control of number of tiller, length of plant, length of peduncle and number of grains in main spike was not similar.
