مطالعه سيستم توليد مثلي و گرده‌افشاني برخي از گونه‌هاي جنس Onobrychis

Investigation on Reproductive System and Pollination of some Onobrychis Species

آگاهي از سيستم توليد مثلي گونه‌هاي گياهي به تعيين تغييرات ژنتيكي و سازگاري آن‌ها در صورت كاشت در محيط‌هاي جديد كمك خواهد كرد. با توجه به اهميت اسپرس به عنوان گياهي علوفه‌اي، بذر سيزده جمعيت اسپرس (Onobrychis) شامل گونه‌هاي يكساله O. crista-galli، O. pulchella، O. caput-galli و O. micrantha و همچنين دو گونه زراعي و چند ساله O. viciaefolia و O. altissima در سال زراعي 89-1388 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج كاشته شد. مكانيسم گرده افشاني براساس خصوصيات مورفولوژيكي گل، نسبت دانه گرده به تخمك و ميزان توليد ميوه و دانه در شرايط طبيعي و ايزوله بر روي اين نمونه‌ها بررسي شد. نتايج نشان داد كه طول گل در دو گونه O. viciaefolia و O. altissima از ساير گونه‌ها بزرگتر و طول خامه نيز در آن‌ها از پرچم‌ها بلندتر بود. بيشترين نسبت دانه گرده به تخمك در گونه O. viciaefolia (22211) و كمترين آن در گونه O. crista-galli 387(2) (840) بود. توليد دانه و ميوه به روش تريپينگ و ايزوله در تمام گونه‌ها مشابه گرده افشاني باز بود، در حالي كه در شرايط ايزوله كامل در گونه‌هاي زراعي و چند ساله O. viciaefolia و O. altissima ميوه و دانه توليد نشد، ولي در گونه‌هاي يك ساله به ميزان كمتري نسبت به شرايط باز، ميوه و دانه تشكيل شد. براساس نتايج اين تحقيق، گونه‌هاي زراعي و چند ساله O. viciaefolia و O. altissima ، دگر لقاح اجباري و گونه‌هاي يك ساله O. crista-galli ، O. pulchella،O. caput-galli و O. micrantha از نوع گياهان دگر لقاح اختياري هستند.

Information about reproductive systems of pasture plant species help to determine their genetic variation potential and adaptability, when planted in a new condition. Due to the importance of Onobrychis as a fodder plant, pollination mechanisms of thirteen Onobrychis populations of annual species O. crista-galli, O. pulchella, O. caput-galli and O. micrantha together with O. viciaefolia and O. altissima as perennial species were examined based on morphological characteristics of flower, pollen/ovule ratio and quantity of fruit and seed production in natural and isolated pollinations. The results showed that flower length in O. viciaefolia and O. altissima was longer than that in other species. Style length was also longer than filament length in these two species. The most pollen/ovule ratio belonged to O. viciaefolia (22211) and the least belonged to O. crista-galli 387(2) (840). Seed and Fruit production in all species in tripping and isolated methods were similar to those in natural pollination, but in completely isolated condition seed and fruit were not produced in the perennial species. Based on the sum of the results it can be concluded that the perennial species O. viciaefolia and O. altissima are obligate xenogamy and the annual species O. crista-galli, O. pulchella, O. caput-galli and O. micrantha are facultative.