مضامين و بن مايه هاي ادبيات پايداري در اشعار اديب الممالك فراهاني

Motifs and Themes of Resistance Literature in

چكيده ادبيّات پايداري معاصرايران رابه سه دوره مشروطيّت، عصر پهلوي و روزگار انقلاب اسلامي تقسيم كرده اند. يكي از پيشروان ادبيّات پايداري معاصر، ميرزا محمدصادق اديب الممالك فراهاني، شاعر، اديب و روزنامه نگار دوران مشروطه، است كه بن‌مايه‌هاي ادبيّات پايداري در اشعار سياسي واجتماعي وي ديده مي شود. اين پژوهش با ذكر مختصري از زندگي و احوال اديب الممالك ، به بن مايه هاي ادبيّات مقاومت در اشعار وي، چون وطن دوستي، ظلم ستيزي، ابراز انزجار از دشمن، دعوت به اتحّاد ملي، غيرت اسلامي، حق طلبي، مرثيه بر شهداي راه آزادي، ستايش از آزادي و مشروطه و مضاميني از اين دست پرداخته است. نوع بيان اديب الممالك براي بازگويي اين مضامين، به دو صورت مستقيم و غيرمستقيم است. بيان غيرمستقيم وي نيز به دودسته حكايت‌ها وداستان هاي تمثيلي و سمبل ها واستعارات منفرد درباره موضوعاتي چون ايران، استبداد و استعمار، مشروطه ومستبدان ومشروطه خواهان دروغين قابل تقسيم است. از طريق بن مايه ها و تحليل آنها در اشعار وي، مي توان سير تفكّر، نمودهاي آن وگستره انديشه پايداري را در حوزه جغرافيايي ايران عهد مشروطه و حوزه انديشگاني شاعران آن عهد، بررسي كرد. روش تحقيق در اين پژوهش به شيوه توصيفي-تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه اي است.

Contemporary resistance literature of Iran is divided into three sections: Mashrotiat (constitution revolution), Pahlavi era and Islamic revolution. One of the pioneers of contemporary resistance literature is Mirza Mohammad Sadeq Adib ul Mamalek-e Farahani. He was a poet, literary scholar and journalist in whose social and political poems, motifs and themes of resistance literature can be seen. Of course expression of these themes is not consistent but after Mashrote and disappointments from Mashrote, these themes obviously have more frequency. After mentioning an express summary of life and situation of Adib ul Mamalek and his political and social poem, this article dealt with themes of resistance literature in his poem such as: patriotism, apposing against oppression, expressing disgust to enemies, inviting to national and Islamic unity, criticism to disordered political situations, elegy to martyrs of freedom and other themes and motifs like these. The type of the expression of Adib ul Mamalek to apply these themes was of two forms: direct and indirect. Also his indirect expression was divided into two sections: anecdote and allegory, as well as symbols and individual metaphors about subjects like Iran, autocracy (dictatorship), colonialism, Mashrote (constitution revolution), dictators, and mendacious proponents of Mashrote. The methodology of the present library research was descriptive-analytical. Key words Resistance Literature, Mashrote Poem , Themes, Adib ul Mamaleke Farahani.