بررسي گزارش‌گري مالي عملكرد زيست‌محيطي شركت‌هاي آلاينده پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

A Survey of Financial Reporting of Environmental Performance of Polluting Companies on Tehran Stock Exchange

مقدمه: هدف از اين پژوهش، بررسي موارد افشا شده و يا افشا نشده‌ي عملكرد زيست‌محيطي به‌وسيله شركت‌هاي آلاينده پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، با توجه به الزامات موجود در استانداردهاي حسابداري ايران و قوانين و مقررات جاري كشور (قانون ماليات بر ارزش افزوده، قانون برنامه پنجم توسعه، قانون وصول برخي از درآمدهاي دولت و ساير قوانين مربوط) است. روش‌ پژوهش: در اين پژوهش، سعي بر آن است تا با استفاده از روش توصيفي- پيمايشي، به بررسي موضوع پژوهش پرداخته شود. به همين منظور، پنج موضوع گزارش عملكرد زيست‌محيطي در 47 شركت آلاينده از 9 صنعت براي سال‌هاي 1381 الي 1387 مورد بررسي قرار گرفته است. يافته‌ها: نتايج آزمون نسبت موفقيت در جامعه نشان مي‌دهد كه شركت‌هاي آلاينده حداقل در 50 درصد از مشاهدات، عملكرد مالي زيست‌محيطي خود را در يادداشت‌هاي توضيحي صورت‌هاي مالي و گزارش‌هاي هيات‌مديره به مجمع عمومي صاحبان سهام افشا كرده‌اند. نتيجه‌‌گيري: بر اساس يافته‌هاي پژوهش حاضر، به نظر مي‌رسد كه شركت‌هاي آلاينده پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، عملكرد مالي زيست‌محيطي خود را در يادداشت‌هاي توضيحي صورت‌هاي مالي و گزارش هيات‌مديره به مجمع عمومي صاحبان سهام افشا مي‌كنند. همچنين، تا زماني‌كه افشاي اطلاعات عملكرد زيست‌محيطي غيراجباري و داوطلبانه باشد، شركت‌ها براي گزارش‌گري از رويه‌هاي متفاوتي استفاده مي‌كنند و ميزان افشاي عملكرد زيست‌محيطي شركت‌ها در نوسان است.

Introduction: The main purpose of this study was to investigate the disclosure or non-disclosure of information regarding environmental performance by polluting companies listed in Tehran Stock Exchange according to the requirements of the current laws and regulations, as well as the accounting standards of Iran (VAT rules, the fifth development plan, the collection of some of the government revenues and other relevant laws). Methods: In this study, there was an attempt to use the descriptive survey method for research. To this aim, five issues regarding the environmental performance reporting were investigated in 47 polluting companies including 9 industries during 2002–2008. Results: The results obtained through binominal test demonstrate that at least 50% of the observations made about the polluting companies are indicative of the fact that their board of directors discloses the information regarding the environmental financial performance to the general assembly meeting via financial notes and reports. Conclusion: The findings of the present study suggest that polluting companies listed in Tehran Stock Exchange disclose their environmental financial performance to the general assembly meeting through notes with financial statements, and also through the reports of board of directors. It is worth mentioning that as long as the disclosure of information regarding the environmental performance is arbitrary and voluntary, companies use different procedures for reporting, and their level of disclosure of environmental performance fluctuates.