كليدواژه :
هم‌پيوندي منطقه‌اي , قدرتهاي تاثيرگذار , سازمان همكاري شانگهاي , متغيرهاي ژيواكونومي
چكيده فارسي :
مقاله حاضر شاخص‌هاي ژيواكونوميك سازمان همكاري شانگهاي و كشورهاي عضو و ناظر اين سازمان و جايگاه آن متغيرها را در جهان مطابق جديدترين اطلاعات آماري مورد مطالعه و ارزيابي قرار مي‌دهد. اين مقاله گامي نخست جهت تبيين و مطالعه تطبيقي شاخص‌هاي كليدي ژيواكونومي اثرگذار بر منطقه‌گرايي است كه به نوبه‌خود توانمندي‌ها و استعدادهاي آنها را در ايجاد هم‌پيوندي اقتصادي منطقه‌اي نشان مي‌دهد. جمع‌بندي مقاله حاكي است كه سازمان همكاري شانگهاي صرفاً يك پيمان نظامي- امنيتي نيست و به‌تدريج موضو‌عات اقتصادي را در سرلوحه برنامه‌ها دارد. اين سازمان هم‌اينك 6 عضو دايم و 4 عضو ناظر دارد. با عضويت كامل ايران در اين سازمان در آينده، ايران نخستين بار خواهد بود كه به يك ترتيب غيراقتصادي (نظامي-امنيتي) ملحق مي‌شود. مساحت كشورهاي عضو (اصلي و ناظر) پيمان شانگهاي روي هم معادل 37 ميليون كيلومتر مربع يا بيش از 28 درصد سطح خشكي‌هاي زمين است و اعضاي آن از حيث جغرافيايي نزديك به‌هم و در واقع جزي شركاي تجاري طبيعي يكديگرند. اين سازمان با جمعيت 2.9 ميليارد نفر، 43.62 درصد از جمعيت جهان را شامل مي‌شود.
در اين قلمرو دو غول اقتصادي آسيا (چين و هند) در حال قدرت‌گيري‌و تبديل‌شدن به قدرتهاي تاثيرگذار در منطقه و جهان هستند كه هر دو فاقد منابع انرژي‌اند و ناگزيرند بخش بزرگي از انرژي مصرفي براي اقتصاد در حال رشد خود را از خارج وارد كنند. در اين پيمان دو غول عمده توليدكننده نفت(ايران و روسيه) وجود دارند كه از ذخاير غني گاز نيز برخوردارند. بنابراين پيمان مذكور از سه عامل انرژي (نفت وگاز)، توليدات (صنعتي و كشاورزي) و مصرف (جمعيت قابل‌توجه) برخورداراست. جمعيت منطقه خود بازار بزرگي براي توليدات صنعتي و كشاورزي منطقه است.
اما در اين پيمان منطقه‌اي نكات منفي چندي نيز وجود دارد. كشورهاي عضو پيمان شانگهاي علاوه بر تجزيه‌طلبي با جريان قاچاق مواد مخدر، اسلام‌گرايي طالباني و قاچاق اسلحه و انسان نيز مواجهند كه در برابر تهديدات مشترك مي‌توانند با يكديگر همكاري كنند. تهديدهاي ديگري كه مي‌تواند آينده همكاري‌هاي منطقه‌اي را در چارچوب پيمان‌شانگهاي دچار خلل كند، خصومت‌هاي بين چين و هند از يك‌سو و هند و پاكستان از سوي ديگر است. جمع جبري بازي آنها مي‌تواند بازي صفر باشد. از اين‌رو اين پيمان با دو عضو قدرتمند و پرجمعيت مي‌تواند در صورت موازنه منفي به فروپاشي و در صورت موازنه مثبت، به قدرتي تاثيرگذار تبديل شود.
اصولاً سازمانهاي منطقه‌اي در عرصه بين‌الملل بدون داشتن ضريب امنيتي بالا نتوانسته‌اند موفق باشند. از سويي سه قدرت مهم اين پيمان (چين، هندوستان و روسيه) كشورهاي مسلمان نيستند هركدام از آنها با ديدگاه ديني و فرهنگي متفاوتي، كشورهاي مسلمان سنتي (ايران و پاكستان) را در كنار هم گرد آورده و به همكاري با يكديگر ترغيب نمايند. هنوز زود است كه بتوان در مورد ادامه همكاري در شانگهاي راي نهايي صادر كرد، اما همين مقدار كه اين كشورها مي‌خواهند در كنار هم قرار گيرند، گامي رو به جلو است. اگر بدانيم كه سازمان شانگهاي در دهه 90 براي رفع تهديدهاي نظامي و مبارزه با اسلام افراطي شكل گرفت و براي حل مسيله اختلافات مرزي باقي‌مانده از دوران جنگ سرد بين چين و شوروي تشكيل شد، انتظارات پيشرفت همكاري‌هاي اقتصادي را با ديدگاهي انتقادي‌تر مورد ملاحظه قرار خواهيم داد. با اين وجود جهان آينده جهان همكاري‌هاي منطقه‌اي است و سازمان شانگهاي مي‌تواند در اين راه گام بر دارد.
چكيده لاتين :
This article, is studying the geo-economics parameters of Shanghai Cooperation Organization Economy (SCO) and its permanent and observer member countries variables of this organization and its place in the world economy according to the latest statistical data. This article at the first step is going to clarify the comparative studies of key parameters influencing geo economy and their abilities and talents in creating regional economic convergence. Summarize the article suggests that:
1- SCO merely is not a military - security alliance, and gradually the economic agenda will consider as its priorities. The organization at the present situation has six permanent members and four members are observers. With full membership of this organization in the future, Iran will be the first time that is going to join in a non-economic (respectively military - security) organization. The areas of the Member States (the main and observer members both) of SCO approximately is equal by 37 million square kilometers, equivalent to or more than 28 percent of Earthʹs surface and its members from point of geographical view in fact they are both natural trade partners to each other. The organization with 2.9 billion population, has 43.62 percent of the world population, and from this point stands as the first regional actor in the world.
2- In this realm the two economic giants of Asia (India an China) are strengthening as the powers that are affecting both the region and the world, but they do not have enough energy resources and compelled a large part of the energy used for growing their economies from the outside world to import. In this treaty the two major oil-producing giants (Iran and Russia) have rich deposits of gas and petroleum also. Thus the three factors mentioned, energy resources (oil and gas), manufacturing products (industrial and agriculture) and consumption markets (significant population) there are in the region. Large population of the region itself is the main local market for agricultural and industrial products of the region.
3- But in the regional treaty, there are several negative points. Shanghai treaty member countries in addition separatism movements, is faced with current drug trafficking, arms and human smuggling, Taliban Islamism, are common threats that can work together. Future threats could damage the framework of common cooperation of members countries are including the hostilities between China
and India between one side and India and Pakistan is the other side. Algebraic sum game they can play is zero. Hence the covenant with two powerful and populous members could collapse if the negative balance, and if the balance becomes positive influence.
4- Primarily regional organizations in the international arena without a high security factor failed to be successful. Three powers of this important treaty (China, India and Russia) are Muslim countries, thus they are with different religious and cultural perspectives, the traditional Muslim countries (Iran and Pakistan) have gathered together to work in the framework of Islamic values. It is too early to be able to continue working on the final decision issued in Shanghai, but these countries wills that they decided and want to come together to work in a regional organization, is a step forward. If we know that the SCO in the 1990’s played a positive role to eliminate military threats and fight against radical Islam, and formed for solving boundary disputes(remaining from the Cold War between China and the Soviet Union), expectations of economic cooperation development is not out of expectation. However, the future world and regional cooperation organization in the world could be successfully considered in SCO too.
