رابطه متقابل امنيت ناحيه‌اي و توسعه‌يافتگي فضاهاي سياسي؛ با تاكيد بر سيستان و بلوچستان

The Relationship between Regional Security and Development of Political Spaces; Case Study: Sistan and Baluchistan Province in Iran

امنيت موضوعي استنباطي است كه مفهوم آن ثابت اما محتواي جغرافيايي- سياسي آن تابع شرايط زمان و مكان تغيير مي‌كند. در گذشته امنيت ملي عمدتاً از نظر تهديد نظامي خارج از مرزها مورد توجه قرار مي‌گرفت كه مقابله با آن نيز ساز و كار نظامي داشت. اما امروزه اين مفهوم از حوزه تعاريف كلاسيك خود خارج شده و رابطه تنگاتنگي با توسعه‌يافته است. در گذشته پيشرفت و اعتلاي واحدهاي سياسي با حاكميت عقلانيت ابزاري با نگرشي محدود و تك سويه مترادف ايجاد و تداوم رشد اقتصادي در نظر گرفته مي شد. اما توسعه مفهومي فراتر از رشد اقتصادي و به بيان ديگر محيط بر رشد است. اين نگرش از اواخر دهه1960 دچار تغيير و تحولات اساسي در مفهوم خود گرديد. به‌طوري‌كه پس از كنفرانس جهاني استكهلم، گزارش براتلند و همچنين گزارش ريودوژانيرو، در پارادايم جديد خود با عنوان توسعه پايدار، تمامي زواياي زندگي انسان را با تاكيد بر عدالت اجتماعي و توزيع عادلانه منابع، مورد توجه قرار مي‌دهد. بنابراين توسعه نابرابر در فضاهاي سياسي يك سرزمين مي‌تواند بستر مناسبي را براي ايجاد متغيرهاي اثرگذار بر مولفه‌هاي امنيت ملي و تكوين نواحي بحراني فراهم نمايد. امروزه اين تهديد بيشتر متوجه نظام‌هاي سياسي متمركز است كه ساختار مركز-پيرامون را شكل مي دهند. اين ساختارها عمدتاً شامل حاشيه كمتر توسعه‌يافته نسبت به مركز مي‌باشند. در ايران نيز چنين ساختاري منجر به برهم خوردن تعادل و توازن منطقه‌اي بين مركز و پيرامون گرديده است و مهمتر آنكه نواحي پيراموني اكثراً منطبق بر نواحي قومي-مذهبي مي‌باشد. در چنين شرايطي تمايزات افزايش مي‌يابد و عامل واگرايي تقويت مي‌گردد. با توجه به رهيافت فوق، اين تحقيق با در نظر گرفتن ارتباط مستقيم ميان امنيت ملي و توسعه ملي، به بررسي سطح توسعه‌يافتگي استان‌هاي كشور به‌منظور مقايسه استان‌هاي مرزي و مركزي با تاكيد بر استان سيستان و بلوچستان پرداخته است. اين تحقيق به روش توصيفي-تحليلي و با استفاده از مدل تاكسونومي عددي، نشان مي‌دهد كه شكاف عميقي ميان سطح توسعه‌يافتگي استان سيستان و بلوچستان نسبت به ديگر نواحي وجود دارد.