محاسبه شدت تمركز جغرافيايي صنايع در بين استان‌هاي‌كشور

Calculation of the Geographical Concentration of Industries in Iran

تمركز يكي از مهم‌ترين عناصر ساختار بازار ميباشدكه به نحوه توزيع قدرت بازار ميپردازد. تمركز جغرافيايي به‌عنوان يكي از ابعاد تمركز معرفي شده است كه نحوه تقسيم قدرت بازار را از لحاظ جغرافيايي در ميان مناطق مختلف درنظر مي‌گيرد و ميزان يكنواختي و تجانس توزيع فعاليت هاي اقتصادي بين مناطق را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد، بطوري‌كه اين نوع ارزيابي در زمينه شناخت چگونگي ساختار صنعت و سياستگذاري‌هاي صنعتي و اينكه آيا توزيعي كه از فعاليت هاي مختلف در مناطق گوناگون و با ساختار جغرافيايي موجود وجود دارد مناسب مي‌باشد يا خير، ميتواند راهنماي سياستگذاران و تصميم گيرندگان در اين زمينه باشد. هدف اين تحقيق، اندازه گيري ميزان تمركز جغرافيايي در صنعت ايران با استفاده از شاخص EG براي سال 1385 و همچنين بررسي دلايلي كه ميتوانند باعث ايجاد اين نوع تمركز شوند ميباشد، نتايج تحقيق نشان ميدهد كه بيش از نيمي از صنايع اقتصاد ايران داراي تمركز جغرافيايي بسيار شديدي هستند. به‌طوري‌كه صنعت توليد ماشين‌آلات اداري، حسابگر و محاسباتي با ميزان 51/0 بالاترين تمركز و صنايع توليد مواد غذايي و توليد محصولات لاستيكي به ترتيب با ميزان 009/0 و 005/0 داراي كمترين ميزان تمركز جغرافيايي مي‌باشند. امتيازهاي طبيعي موجود در مناطق، دسترسي به مواد اوليه، هزينه هاي حمل و نقل و نيز دسترسي به بازار و آثار سرريزها در بين واحدهاي توليدي مي‌توانند از مهم‌ترين دلايل ايجاد تمركز جغرافيايي در صنعت ايران باشند.

Concentration is one of the important elements of market structure that deals with the distribution of market power. Geographical concentration is considered as one of the concentration dimensions that focuses on the pattern of the division of market power among different regions and evaluates the homogeneity and heterogeneity of distribution of activities among different regions. This type of evaluation could be helpful in understanding how are the industry structure and industrial policy and that the distribution of the various activities in the different regions, Therefore can it guide the policy makers. The, by purpose of this study is to measure geographic concentration of industries using the EG index for the year 2006 in Iran. And also to investigate the reasons have caused this kind of concentration. The results show that for more than half of the Iranian industries, there is severe geographical concentration. The highest geographical concentration belongs to the data processing and office machineries industry, in the order of 51%. The lowest is for food production and rubber products industries with the rate of 0/009 and 0/005 percent respectively. Natural advantages, access to raw material, transportation costs, as well as market access and spillover effects between industries could be mentioned as the most important reasons to create geographic concentration of industries in Iran