تعيين وسعت اقتصادي واحدهاي مرتع‌داري مديريت و حفاظت شده

مراتع كشور يكي از منابع اساسي توليد محسوب مي گردد كه حفظ، احيا و توسعه آن علاوه بر اينكه توليد پايدار و مستمر را به دنبال داشته، بلكه بخش مهمي از علوفه مورد نياز دام را نيز تامين مي كند، بنابراين استفاده اصولي و حفظ و احياي اين منابع از اهميت زيادي برخوردار است. در همين راستا طي سالهاي گذشته در سراسر كشور با اجراي طرحهاي مرتع داري مديريت و حفاظت از آنها به مرتع داران واگذار شده‌است. در استان خراسان رضوي نيز از سال 1372 تاكنون قسمتي از اراضي مرتعي در قالب طرح هاي مرتع داري واگذار شده است. بر همين اساس، هدف كلي اين مطالعه تعيين اندازه اقتصادي مراتع از نظر تعداد واحد دامي و وسعت زمين و ارزيابي عوامل فني و اقتصادي موثر بر بهره وري در مراتع استان خراسان رضوي بوده‌است. به اين منظور ابتدا از بين 221 طرح مرتع داري، تعداد 38 طرح از 11 شهرستان استان خراسان رضوي با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي دو مرحله اي انتخاب شد (اطلاعات پرسشنامه ها مربوط به سال 1385 مي باشد). سپس بهره وري كل عوامل در اين طرحها از شاخص ترنكوييست تيل محاسبه و ميزان تاثير عوامل موثر بر بهره وري مورد بررسي قرارگرفت و اندازه مطلوب طرحهاي مرتع داري از نظر تعداد واحد دامي و وسعت مرتع بدست آمد. نتايج مدل بهره وري نشان داد كه اندازه مطلوب وسعت زمين براي هر بهره بردار 267 هكتار مي باشد كه با توجه به متوسط سهم هر بهره بردار در طرح هاي مرتع داري استان خراسان رضوي كه 253 هكتار است، در حال حاضر اندازه زمين هاي مرتعي واگذار شده در بيشتر طرح هاي مرتع داري كمتر از حد مطلوب اقتصادي مي باشد. تعداد واحد دامي مطلوب در طرح هاي مرتع داري نيز برابر 3437 راس بدست آمد. از آنجايي كه متوسط تعداد واحد دامي نگهداري شده در واحدهاي مرتع داري موجود در نمونه آماري برابر 4359 راس مي باشد، بنابراين مي‌توان گفت كه تعداد واحد دامي نگهداري شده كنوني در بيشتر طرح هاي مرتع داري بيش از حد مطلوب است، از اين رو كاهش تعداد واحد دامي در اين طرح ها موجب افزايش بهره وري مي شود.

Country pastures, are considered as major sources of sustained forage production and their preservation, restoration and development, is very important. Therefore, in recent years through carrying out range projects, their management and protection across the country has been assigned to the stakeholders. In this regard, since the year 1993, pasture lands in khorasan Razavi province has been partly assigned. Accordingly, the total goal of this study is to determine the economic scale of pasture considering the number of livestock productivity and the scale of the land and also assessing the technical and economic factors affecting the productivity of pastures. To this end, of the 221 range management project in Khorasan Razavi province, 38 projects of 11 cities have been selected using a two-stage cluster sampling. Questionnaires were completed in the year 2006. Then, the total productivity of the affecting factors was calculated using the Tornquist-theil Index and the optimal area of Range Management Projects was calculated taking into account the number of livestock productivity and the scale of the land. The Results of productivity model showed the optimum land area as 267 hectares for any single stakeholder. Considering the average share of each beneficiary in Range Management Projects of Khorasan which is currently 253 hectares, the size of pasture lands in most Range Management plans, are economically suboptimal. The calculated optimal number of livestock units also is 3437 unit. Since the average number of livestock sampled in Range Management units is 4359, obviously the present number of livestock units in Range Management Projects, is over the desirable number in most projects; so, reducing the number of livestock units in these projects will eventually increase pasture productivity.