كاربردي از مدلهاي رقابت دوجانبه در توجيه رقابت بين دانشگاههاي ايران

The Application of Dually Competitive Models to Explain Competition in Iranian Universities

بحث رقابت بين بنگاهها از جمله بحثهاي اساسي در اقتصاد خرد است. بنگاههاي فعال در اقتصاد يا به صورت انتفاعي يا به صورت غيرانتفاعي فعاليت مي كنند. بنگاههاي فعال در صنايع خدماتي نظير آموزشي، مراقبتهاي بهداشتي، توليدات تياتر، كنسرتها، ورزش و ساير برخلاف بنگاههاي انتفاعي، حداكثر كردن كسب سود را به عنوان هدف اساسي خود دنبال نمي كنند. الگوي رقابت بين بنگاههايي كه هدف حداكثر كردن سود را دنبال نمي كنند، شباهت زيادي به الگوي رقابتي بنگاههايي دارد كه به دنبال حداكثر كردن سود هستند، اما برخي تفاوتهايي نيز در آنها مشاهده مي‌شود. در اين مقاله با مطالعه الگوهاي مختلف رقابت دوجانبه و ويژگيهاي بازار آموزش عالي ايران، با استفاده از روش بهينه سازي اقتصاد رياضي و با به كارگيري اصول اقتصاد خرد در بازار، مدل رقابتي دوجانبه بين دانشگاههاي ايران (دانشگاههاي دولتي و دانشگاههاي آزاد) ارايه شده است. اين مدل رقابتي با لحاظ كردن فروض مختلف بر اساس برتريهاي آموزشي و پژوهشي در دو شكل غالب برتريهاي مطلق و نسبي مورد بحث قرار گرفته است. يافته هاي اين مقاله نشان مي دهد كه هزينه هاي حمايتي دانشگاهها در هر دو مدل رقابتي دو جانبه پيرو- پيرو و رهبر- پيرو متفاوت است و ميزان اين هزينه ها بسته به شرايط، براي دانشگاهها در هر دو مدل رقابتي تعيين خواهد شد. نتايج مطالعه نشان مي‌دهد كه در مدل رهبر- پيرو دانشگاه رهبر هميشه هزينه حمايتي كمتري نسبت به دانشگاه پيرو در جذب دانشجويان صرف نخواهد كرد و فقط زماني هزينه حمايتي دانشگاه رهبر در مقايسه با دانشگاه پيرو كمتر خواهد شد كه رابطه ذكر شده در مقاله برقرار باشد.

The competition among firms is a basic argument in microeconomics. Firms in economy, behave as profit or non-profit ones. The active firms in service industries such as education, health care, drama products, consorts, sports, and etc, don’t pursue the profit such as profit firms. The competition model among non profit firms is similar to competition model among profit ones, but some differences are observed. This paper seeks to design a dually competition model for Iranian universities (public and private universities) by using of optimization approach in mathematical economics and microeconomics principles. The model, is discussed includes different assumptions about teaching and research excellence in absolute and comparative frame. The results show that the support costs for universities in both dually competition model Follower- Follower and Leader- Follower are different. The costs are determined in relation to conditions for universities in both models. Due to the finding of this research in the Leader- Follower model, Leader University doesn’t decline less costs than Follower University. The support costs of Leader University would be less than Follower University, when the relationship mentioned in paper, has been appointed. Keywords: Utility Function of Students, Research and Teaching Dominance, Support Costs, Dully Competition Model.