بررسي تطبيقي مسيوليت اجتماعي علم در اسلام و غرب

قواعد روش‌شناختي حاكم بر پارادايم‌هاي علم و اهميت ورود ارزش‌ها و اخلاقيات در آنها از موضوعات مورد بحث مسيوليت اجتماعي علم به شمار مي‌رود. مسيوليت اجتماعي علم عبارت است از مباني روش‌شناختي و ارزش شناختي هر حوزه از علم كه تعهد نسبت به اين مباني به عنوان مسيوليت اجتماعي عالمان آن علم شناخته مي‌شود. در پارادايم‌هاي غربي، مسيوليت اجتماعي علم داراي مباني متفاوت، متكثر و حتي متضاد است؛ در حالي‌كه در جهان بيني اسلامي، ورود به واقعيت و شكل‌گيري نظريه اجتماعي، مبتني بر مدار توحيد است. اين وحدت، اصل بلامنازع و غير قابل تغيير و قاعده پذيرفته شده انديشه و تفكر اسلامي است. در انديشه اسلامي، با توجه به مسيوليت انسان‌ها در برابر خداوند، خويشتن و جامعه، همه و بخصوص عالمان اجتماعي مسيول‌اند تا با مفاهيم ارزشي اين جهان‌بيني، جهان اجتماعي خود را بسازند. اين مفاهيم ارزشي، علم نافع و معرفت‌شناسي توحيدي باعث شده تا مسيوليت اجتماعي علم در اسلام، متمايز از معيارهاي مرسوم در پارادايم‌هاي علم غربي باشد.

Dominant methodological rules and the importance of values and ethics in scientific paradigms are the main issues debated through scientific social responsibility. So, social responsibility of science is methodological and axiological foundations of any area of science that commitment to them reflects scholarʹs social responsibility. In western paradigms, social responsibility of science involved different and paradoxical foundations, while in the Islamic worldview, referring to reality and constructing social theory, are based on the Tawhidi epistemology. This harmony is the unconditional and unchangeable rule of Islamic thought. In the Islamic thought, humanʹs responsibility in front of God (SWT), self and society are regarded as a value concept and all people, specifically, social scholars are considered responsible to construct their social world based on these types of concepts. These value concepts, beneficial science and Tawhidi epistemology make differences between scientific social responsibility in Islam and dominant paradigms of occidental sciences.