كميت و كيفيت رسوب گذاري در شبكه هاي آبياري نكوآباد و آبشار در استان اصفهان

Sedimentation quantity and quality in nekouabad and abshar irrigation networks of Isfahan Province

در اين مطالعه، ميزان رسوب ورودي به شبكه هاي مدرن نكوآباد و آبشار در استان اصفهان از طريق آب رودخانه زاينده رود و زمين هاي اطراف كانال ها و ‌تركيب شيميايي رسوبات ته‌نشين شده در كانال ها از نظر عناصر غذايي بررسي شد. نتايج نشان داد كه ميانگين پارامترهاي SP، EC، pH، OC، ‍P، K، HCO3-، Cl-، SO4-2، Ca+2 و Mg+2 و Na+رسوبات به‌ترتيب برابر 4/71 درصد، 31/4 دسي‌زيمنس بر متر، 03/7، 1/2 درصد و 65/22، 31/136، 81/7، 75/8، 69/41، 3/42 و 1/22 ميلي گرم بر ليتر است. بافت رسوبات، لوم و يا لوم شني است. مقايسه ميانگين غلظت فسفر در رسوبات كانال ها نشان داد كه رسوبات كانال هاي آبشار بيشترين فسفر قابل جذب را نسبت به كانال هاي نكوآباد (متوسط 29 ميلي گرم بر ليتر در مقابل 3/16 ميلي گرم بر ليتر) دارند ولي از لحاظ كربن آلي بين رسوبات اين كانال ها اختلاف معني داري ملاحظه نشد (متوسط 11/2 ميلي گرم بر ليتر براي تمام كانال ها). ميزان سرب و كادميم رسوبات بسيار ناچيز بود. مطالعه رسوبات انتقالي و دانه‌بندي رسوبات برجاي مانده در كانال ها نشان داد كه عمده رسوبات ته‌نشين شده درطول كانال ها، ناشي از اضافه شدن مواد زايد كشاورزي و نخاله ها مي باشد. ميزان رسوباتي كه در نتيجه آبگيري از رودخانه زاينده-رود وارد شبكه آبياري مي شوند و امكان ته‌نشين شدن آن‌ها وجود دارد، كم است.

Irrigation networks receive high amount of sediments annually, which cause operation and maintenance problems. The effects of sediments and debris, and their possible use in agriculture, were studied by field sediments sampling. Since most of the deposited sediments in irrigation networks are trunsferd from upper parts of the basin or the agricultural soils around them, they contain nutrients and could be used to enhance crop production. In this research, quantity and quality of the deposited sediments in Nekouabad and Abshar irrigation networks in Isfahan Province (taking water from Zayandehrud river), were studied from year 2000 and 2002. The chemical analysis of the sediments showed that average values of SP, EC, pH, OC, P, K, HCO3-, Cl-, SO4-2, Ca+2 and Mg+2, and Na+ were 71.4%, 4.31 ds/m, 7.03, 2.1%, 22.65 mg/l, 136.31 mg/l, 7.81 mg/l, 8.75 mg/l, 41.69 mg/l, 42.3 mg/l and 22.1 mg/l respectively. The texture of the sediments was loam or sandy loam. Comparison of average phosphorus concentration in the sediments showed that this element is more abundant in Abshar network than Nekouabad network (29 mg/l vs. 16.3 mg/l). But, there was no significant difference (p < 0.05) between organic matter contents of the sediments (average of 2.11% for the two networks). Cadmium and lead content was negligible. It was also found that deposited sediments in canals were mainly debris and agricultural wastes and not much sediment was coming from the river water.