الگـوهاي مديريـت در قرآن و اسلام

The Management Models in Quran and Islam

مديريت در علوم انساني رابطه بسيار نزديكي با فرهنگ دارد، به گونه اي كه با اندك تاملي مي‌توان نقش فرهنگ را در جاي جاي آن مشاهده كرد. به همين دليل، فرهنگ هاي گوناگون براي خود، مديريت هاي متفاوتي را اقتضا مي كنند. مديريت ژاپني، مديريت امريكايي، مديريت كره اي و... نمونه‌هايي از اين قبيل مي باشند كه متناسب با فرهنگ خود شكل گرفته است. از سوي ديگر، برخي پيشوايان ديني ما در عصر خود مدتي زمام دار جامعه اسلامي بوده و مديريت كلان جامعه آن روز را به عهده داشته اند؛ آن معصومان به طور حتم داراي اصول و شيوه هاي خاصي در چگونگي اداره جامعه بوده اند كه مي تواند الگوي مديران مسلمان قرار بگيرند. علاوه بر اين، با مراجعه به منابع ديني مي توان به گزاره هايي دست يافت كه حاوي يك سري دستور العمل ها و توصيف هاي مديريتي است. اين دستور العمل ها بايدها و نبايدهاي مديريتي هستند كه مديران مسلمان با فراگيري و پايبندي عملي به آنها وظيفه ديني خويش را ادا مي كنند . پس علم مديريت به دليل آميختگي با فرهنگ غربي كاملاً پاسخ گوي نيازهاي مديريتي ممالك اسلامي نيست و با توجه به فرهنگ اين كشورها ضرورت دارد تا با پژوهش بر روي شيوه هايي از مديريت كه سنخيت با اين فرهنگ دارد، نياز هاي مورد نظر را بر طرف سازد. از طرفي وظيفه مسلماني اقتضا مي‌كند در برابر فرمان هاي الهي مطيع باشيم، پس با توجه به دستور‌العمل هاي مديريتي كه از سوي مديران معصوم جامعه اسلامي صادر شده، ضرورت دارد تا با عمل به آن دستور ها و الگو قرار دادن معصومان، مديريتي را بكار گيريم كه مورد رضايت و خشنودي پروردگار باشد. نگارنده در اين مقاله تلاش كرده است مجالي جهت آشنايي بيشتر با الگوهاي مديريت در قرآن و اسلام فراهم آورد.

Management in Humanities has a close relationship with culture in such a way that if you think of it for awhile you can notice the role of culture in every aspect of management. Therefore, different cultures require different types of management. Japanese management, Korean management, American managements, … are instances that have been formed based on the special features of those special cultures. On the other hand, some of our holy leaders have had the opportunity to rule and manage their societies in their own era. It is evident that the Muslim leaders have had special methods of management that can be applied by the contemporary leaders. In addition, referring to religious sources can be a profitable way of extracting management instructions and interpretations. The given instructions provide the managers with dos and don’ts of managements. The managers can acquire these instructions and apply them in their performance. The present management does not suffice because it is mixed with western culture; so, it can not satisfy the management needs of Islamic countries. On the other side, each Muslim should follow God’s orders and behave in a way that is in harmony with the holy leaders and Imams. In this paper, the author attempts to present the management models offered in Quran and Islam.