بررسي تحولات و كاركرد نهاد قضايي در سده هاي آغازين اشلام

چكيده تاريخ دريافت: 29/4/1389 – تاريخ پذيرش: 15/7/1389 بيگمان يكي از آرمان‌هاي بنيادين اسلام از همان روزگاران آغازين حاكميت اسلامي اجراي عدالت در جامعه بوده است. لذا در همين راستا به‌تدريج هست? اوّليّ? نهادي به‌نام ديوان قضا در حوز? حكومت اسلامي شكل گرفت، و با توسع? تمدّن اسلامي تكامل يافت. امّا اين نهاد به لحاظ ساختاري و ملاحظات نظري، و اينكه در مسيرتكاملي خويش چه دگرگوني‌هايي را به خود ديده، و كاركرد آن چگونه بوده، چندان مورد بررسي قرار نگرفته است. اين مقاله مي‌كوشد تا روند تحوّلات ساختاري و تئوريكي اين نهاد را در قرون نخستين اسلامي وارسي نموده، و چگونگي كاركرد آن را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد. بدين منظور، و براي مطالع? دقيقتر و همهجانبه، هر يك از مؤّلفههاي تشكيلدهند? اين نهاد به‌طور جداگانه بررسي خواهند شد. كليد واژه: ديوان قضا، شرايط داوري، معاش قاضي، محاكم قضايي، قضات، دادرسي.