اثر برهم‌كنش علف‌هاي‌هرز، تراكم كاشت و تقسيط نيتروژن بر عملكرد گندم ديم

Interaction Effects between Weed, Sowing Rate, and N Splitting on Yield of Dryland Wheat

به‌منظور بررسي اثر برهم‌كنش علف‌هاي هرز، تراكم گندم و تقسيط نيتروژن بر عملكرد گندم ديم، آزمايشي مزرعه‌اي به‌صورت طرح كرت دو‌ بار خرد شده با 4 تكرار در سال 87-1386 و 88-1387 در دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز اجرا شد. در اين آزمايش فاكتور اصلي تيمار علف‌هرز و بدون علف‌هرز، فاكتور فرعي شامل مقدار بذر مصرفي گندم (100، 120، 140 و 160 كيلوگرم در هكتار) و فاكتور فرعي فرعي، تيمار تقسيط نيتروژن خالص به ميزان 100 كيلوگرم در هكتار در 5 سطح (صفر-كامل، يك سوم- دوسوم، نصف-نصف، دوسوم-يك سوم و كامل-صفر) بود. نتايج نشان دادند كه در اثر برهم‌كنش علف‌هاي‌هرز، تراكم كاشت و تقسيط نيتروژن، بيشترين عملكرد بيولوژيك (699 و 5/1449 كيلوگرم در هكتار به‌ترتيب در سال اول و دوم) در تيمار بدون علف‌هرز، تراكم 120 كيلوگرم بذر در هكتار و تقسيط 3/2-3/1 به‌دست آمد. در سال اول در اثر بر هم‌كنش علف‌هاي‌هرز، تراكم كاشت و تقسيط نيتروژن، بيشترين عملكرد دانه (07/440 كيلوگرم در هكتار)در تيمار بدون علف‌هرز، تراكم كاشت 120 كيلوگرم بذر در هكتار و تقسيط يك سوم- دو سوم و كمترين عملكرد دانه (7/47 كيلوگرم در هكتار) در تيمار با علف‌هرز، تراكم كاشت 100 كيلوگرم بذر در هكتار و تقسيط دوسوم- يك سوم به‌دست آمد. در اين پژوهش در هر دو سال بيشترين وزن خشك علف‌هاي‌هرز (5/367 كيلوگرم در هكتار در سال اول و 38/160 كيلوگرم در هكتار در سال دوم) در تراكم كاشت 100 و كمترين وزن‌خشك علف‌هاي‌هرز (5/247 كيلوگرم در هكتار در سال اول و 3/52 كيلوگرم در هكتار در سال دوم) در تراكم كاشت 160 كيلوگرم در هكتار حاصل شد. در سال دوم دماي بسيار پايين در مرحله گل‌دهي اثرات مخربي را بر گندم گذاشت و منجر به عدم‌توليد دانه شد. با توجه به نتايج اين آزمايش، تراكم كاشت 120 كيلوگرم بذر در هكتار و تقسيط يك سوم- دوسوم نيتروژن باعث افزايش عملكرد و رقابت گياه زراعي شد.

To assess the interaction effects of weeds, sowing rate, and N splitting on dryland wheat yield, field experiments were conducted in two years (2007 and 2009) at the College of Agriculture in Shiraz University. The treatments were replicated four times and analyzed as a split- split plot in a randomized complete block. The weedy and weed free were treated as the main plots, the wheat sowing rates treated as the sub plots (100, 120, 140 and 160 kg seed ha-1) and 5 levels (0-1, 1/3-2/3, 1/2-1/2, 2/3-1/3, and 1-0 ) of N splitting (100 kg ha-1) as the sub- sub plots. Results showed that by interaction between weeds, sowing rates and N splitting, the maximum biological yield (699 kg ha-1 and 1449.5 kg ha-1 in the first and the second year, respectively) was obtained in weed free, 120 kg seed ha-1 sowing rate and N splitting of 1/3-2/3. In the first year by interaction between weeds, sowing rates and N splitting, the highest grain yield (440.07 kg ha-1) was obtained in weed free, 120 kg seed ha-1 sowing rate and N splitting of 1/3-2/3 and the lowest grain yield (47.7 kg ha-1) was obtained in weedy plots with 100 kg seed ha-1 and N splitting of 0-1. In this study, the highest weed dry matter (367.5 kg ha-1 and 160.38 kg ha-1 in the first and the second year, respectively) was obtained in sowing rate of 100 kg seed ha-1 and the lowest weed dry matter (247.5 kg ha-1 and 52.3 kg ha-1 in the first and the second year, respectively) was obtained in sowing rate of 160 kg seed ha-1. In 2009, unusually low temperature in reproduction stage adversely affected wheat and led to no grain yield production.