نقد جايگاه انديشه‌هاي تعليمي و اخلاقيات در آثار سعدي

The position of criticism in didactic thoughts and morals in Saʹʹadiʹʹs works

قرن هفتم هجري، دوراني كه وحشت مغول همه چيز را از ريشه و بن مي‌سوزاند، مولانا در بلخ، اميرخسرو دهلوي در هند و سعدي در شيراز پاي به عرصه ادب مي‌گذارند. زبان هر سه آنها پارسي است و منبع الهامشان كلام آسماني قرآن است. بي‌شك، سعدي يكي از پايه‌هاي بناي استوار ادب پارسي است كه جلوه‌هاي نظم و نثر او زيور پيكره شكوهمند فرهنگ كنوني است. «گلستان» و «بوستان» سعدي، سرشار از پندهاي اخلاقي و آداب زندگي و حكمت عملي است. غزليات شاعر نيز كه سرشار از سروده‌هاي ستايشگرانه، عاشقانه و حكيمانه است، با مباحث اخلاقي گره مي‌خورد. هنر نويسندگي سعدي در كنار همين مضامين بلند اخلاقي و انديشه‌هاي والاي عرفاني و نكته‌هاي لطيف حكمت‌آموز مزيد بر زيبايي آثار اوست. لزوم شناخت جهان‌بيني اخلاقي سعدي از سويي و تبيين كم و كيف رويكردها در «گلستان» و «بوستان» و غزليات از سوي ديگر، كه در تحقيقات گذشته كمتر بدان توجه شده است، از اهداف نگارش اين مقاله است. مقاله حاضر سعي دارد تا بعد از ذكر مقدماتي درباره اخلاق و رويكردهاي روانشناختي آن، فلسفه اخلاق و علوم ذي ربط با آن، معناشناسي اخلاق و... به تحليل جايگاه اخلاق و تربيت در شعر سعدي، همچنين جامعه آرماني و جهان‌بيني سعدي از حيث اخلاقي بپردازد. ضرورت تبيين مسايل اخلاقي و تربيتي از نگاه سعدي، جايگاه كمي عناصر اخلاقي و تربيتي در «بوستان»، «گلستان» و «غزليات» سعدي و... در بخش‌هاي ديگر مقاله آمده است.

The seventh century is a period in which the terror of Mongol has destryed everything. Mollana in Balkh, Amir khosro Dehlavi in India and Saʹadi in Shiraz came into arena of literature. Their language is Persian and their aspiration is the holy speech of Koran. Undoubtedly, Saadi is one of the basic pillars of the Persian literature which the manifestation of his prose and verses is the ornament of todayʹs present culture. Saʹadiʹs Golestan and Boostan are full of moral advices, style of living, and practical wisdom. The lyrics of the poet also contain philosophical, praise and lovely verses that interwoven with moral subjects. The art of Saʹadi writings along with these moral contents and mystical thoughts and delicate points of wisdom increase the value of his works. The necessity of recognition of moral world view of Saʹadi from one hand and the explanation of quality and quantity of approaches in Golestan and Boostan on the other hand, which in the previous researches have paid less attention, are among objective of the present research. This research attempts to analyze the position of morality and education in Saʹadi poetry, ideal society,and Saʹadiʹs world view from moral point of view. This analysis is along with introduction about morals and its psychological approaches, moral philosophy and sciences related to it.