بررسي روابط آستانه شيب- ‏مساحت و مولفه‏هاي مهم بارندگي با حجم فرسايش آبكندي با استفاده از GIS (مطالعه موردي: حوضه آبخيز بدره- ايلام)

Checking term extent area-slope and rainfall index whit volume gully erosion with use of GIS (Case study: badreh watershed)

اين تحقيق به منظور بررسي رابطه آستانه شيب- مساحت و مولفه‏هاي بارندگي شامل مقدار، شدت و مدت با حجم فرسايش آبكندي براي انواع آبكند در حوضه آبخيز بدره، واقع در استان ايلام انجام شد. در اين مطالعه با شناسايي مناطق آبكندي و طبقه‏بندي آن‏ها به سه دسته خطي، پنجه‌اي و جبهه‌‌اي، ويژگي‏هاي حوضه زهكشي آبكندها شامل شيب و مساحت، بررسي شد و رابطه بين حجم فرسايش آبكندي و خصوصيات حوضه زهكشي با استفاده از نمودارهاي لگاريتمي بررسي گرديد. همچنين، رابطه بين مولفه‏هاي مهم بارش و حجم فرسايش آبكندي تعيين گرديد. نتايج نشان داد كه اراضي با شيب 2 تا 5 درصد، به عنوان كلاس شيب بحراني از نظر آستانه توپوگرافي و فيزيوگرافي نسبت به ساير كلاس‏هاي شيب براي رخداد فرسايش آبكندي مي‏باشد. از سوي ديگر ضريب همبستگي مقادير بين سطح حوضه زهكشي بالادست هر آبكند(A) و حجم فرسايش آبكندي(V)، كه با تحليل‏گر آماري SPSS تعيين شد، نشان‏گر وجود رابطه ضعيف يا عدم وجود رابطه معني‏دار(ضريب همبستگي كمتر از 5/0) بين دو پارامتر فوق بوده و يا به عبارتي سطح حوضه زهكشي آبكندها تاثيري در تغيير حجم فرسايش از آبكندها ندارد. همچنين از ميان پارامترهاي مهم بارندگي، پارامتر مقدار بارندگي با ضريب تبيين 871/0به عنوان تاثيرگذارترين عامل شناخته شد.

This study evaluation of relationship between slop-area and precipitation parameters involve amount, intensively and duration with sediment yield by gully erosion. The present study was taken place in Badreh watershed in Ilam province, Iran, in order to investigate the relationship between sediment yield from gully erosion and rainfall depth, intensities and duration and slop-area. For this purpose, 20 axial, frontal and digitized gullies were precisely selected, and their derange basin (slope-area) variations were surveyed at the beginning and end of six storm runoff events during November 2009 to May 2010. The consequential affecting factors were then determined with the help of factor and regression analyses. The results of the study showed that rainfall amount intensities were important factors controlling sediment yield by gully erosion and slop 2-5% were effective for its. The rainfall amount was then found as the best indicator for sediment yield based on discriminative analysis. A significant relationship was ultimately established between sediment yield and rainfall amount with the respective determination coefficients of 871 %.