كاربرد تيوري هاي برانگيزاننده ترس در پيشگيري از سومصرف مواد بين دانش آموزان پسر دبيرستان هاي تهران

Applying Fear Appeals Theory for Preventing Drug Abuse among Male High School Students in Tehran

مقدمه و هدف : مصرف مواد مخدر يكي از جدي‌ترين معضلات بشري و يكي از پيچيده‌ترين پديده‌هاي انساني مي‌باشد كه پيشگيري از آن نيازمند كاربرد تيوري‌هاي متعدد و تكنيك‌هاي متنوع مي‌باشد. تيوري هاي مبتني بر انگيزش ترس يكي از راهكارهاي موثر در پيشگيري از اتخاذ رفتارهاي غير بهداشتي مي باشد و مدل توسعه يافته موازي (EPPM) با تلفيق و توسعه رويكردهاي قبلي , به اين سوال پاسخ مي دهد كه چه زماني و چرا نيروهاي برانگيزاننده ترس موفق و چه زماني نارسا مي‌باشند. به منظور بررسي تاثير برنامه آموزش پيشگيري و مهارت‌هاي مقاومت در برابر سو مصرف مواد و ايجاد مصونيت رفتاري در دانش‌آموزان دبيرستان‌هاي منطقه 10 شهر تهران در مواجهه با مواد مخدر اين مطالعه با بهره گيري از مدل EPPM به عنوان چارچوب تيوريك اين پژوهش انجام گرديد. روش كار: اين پژوهش يك مطالعه نيمه تجربي يا مداخله‌اي و از نوع مطالعات كارآزمايي ميداني (Field Trial) مي‌باشد. دو دبيرستان از ميان 6 دبيرستان انتخاب گرديدند و سپس يك دبيرستان به عنوان گروه مورد مداخله (86 نفر) و يك دبيرستان يه عنوان گروه شاهد(107 نفر) انتخاب گرديدند .پس ازانجام ارزشيابي تشخيصي اقدام به مداخله آموزشي (در زمينه پيامدهاي هاي سومصرف مواد و مهارت هاي مقابله با مواد مخدر)گرديد. قبل از شروع مداخله آموزشي دو فعاليت به شرح زير انجام گرديد: انتخاب محبوب‌ترين دانش‌آموزان براساس راي دانش آموزان به عنوان يك عامل ميانجي بين آموزشگر و دانش‌آموزان و انتخاب محبوب ترين دبير در هر كلاس براي افزايش تعامل بين آموزشگر و دانش‌آموزان. نتايج: نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه اختلاف معني داري براي ميانگين نمره آگاهي t= -10.88 ,p < 0.000))، نگرش t= -6.19 ,p < 0.000)) ، قصد رفتاري t= -4.03 ,p < 0.000)) ، مقاومت در برابر فشار دوستان t= -0.82 ,p < 0.000)) و خودكنترلي t= -7.45 ,p < 0.000)) بين دانش آموزان گروه هاي مداخله و شاهد وجود دارد. همچنين ارتباط معني داري بين بهره گيري از مداخله آموزشي و امتناع از سومصرف مواد بين گروه مداخله 0% و گروه شاهد 3/6% با سطح معني داري (X2=4.55;d.f=1;p=0.033) مشاهده گرديد. نتيجه نهايي: نتايج به دست آمده نشان مي دهد تيوري هاي برانگيزاننده به همراه ارايه راهكارهاي پيشگيرانه داراي اثربخشي قابل توجهي براي ايجاد ايمن سازي رواني براي امتناع از سومصرف مي باشد و ميتوان از تيوري هاي مبتني بر انگيزش ترس در پيشگيري از سومصرف مواد مخدر استفاده كرد.

Introduction & Objective: Drug abuse is one of the complicated phenomenons in the human communities that it produces health problems. The effect of applying fear appeal message on attitudes and intention against drug abuse, drug resistance skills, knowledge about side effect of drugs and drug abuse related behaviors among male high school students was studied based on applying extended parallel process model as a theoretical framework. Materials & Methods: Two high schools were chosen from six state high schools as an intervention (n=86) and control (n=97) groups. Educational curriculum, that was designed, based on students’ educational needs, appealed students’ fear and recommended messages developed studentsʹ ability for resisting against drugs. Before intervention 5-6 students who were known as a favourite and leader of students, were selected by student’s opinion in each class as studentsʹ leaders. The each leader of the group had a coordinator and mediate role between his group and health educators. Henceforth a favourite teacher was chosen by students’ vote for helping health educators and participated in the educational intervention program. Results: The result showed that educational manipulation had significant effect on intervention group’s average response for intention (t= -4.03, p < 0.000) and attitude against drug abuse (t= -6.19, p < 0.000), peer resistance skills (t=-0.82, p < 0.000), and knowledge (t= -10.88, p < 0.000). In addition, it was not found positive urinary rapid immune-chromatography test for opium and marijuana in the intervention group whereas 6.3% in the control groups. Conclusion: This findings suggest that applying fear appeals theories and effective health risk message would be an efficient tool for preventing drug abuse education programs but further studies are needed to define function of EPPM as a effective model for creating social inoculation against drug abuse among non- drug expose adolescents.