مكان‌يابي جايگاه دفن پسماندهاي جامد شهر شيراز با استفاده از روش سلسله مراتبي (AHP)

Analytical Hierarchy Process Model (AHP) Urban Waste Landfill Site Selection of Shiraz City by

مقدمه: مكان‌يابي جايگاه‌هاي مناسب دفن پسماند از اقدامات مهم در فرآيند مديريت جامع پسماندهاي جامد شهري است. در فرآيند مكان‌يابي مي‌بايست معيارهاي مختلفي مورد ملاحظه قرار ‌گيرند. بنابراين كاربرد روش‌هايي كه قادر به تامين معيارهاي مورد نظر باشند، ضروري است. روش بررسي: اين تحقيق با هدف مكان‌يابي زيست محيطي محل دفن پسماند‌هاي جامد شهر شيراز با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP)، تكنيك‌هاي سيستم اطلاعات جغرافيايي و بهره‌گيري از نرم افزار Expert Choice انجام گرفت. در اين مطالعه نخست پارامترها و معيارهاي انتخاب مكان‌هاي مناسب براي دفن بهداشتي شامل 19 عامل موثر از قبيل: وضعيت زمين شناسي، خاك، شيب، كاربري اراضي، فاصله از مراكز شهري، روستايي و شهرك‌هاي صنعتي، شبكه هيدروگرافي‌، آب‌هاي زير‌زميني، جهت باد غالب‌، بارش، راه‌هاي دسترسي و غيره شناسايي شدند. در مرحله بعد بر اساس ضوابط مكان‌يابي دفن بهداشتي پسماند، لايه‌هاي مورد نياز تهيه و به نحوي رتبه بندي شدند كه رتبه‌هاي پايين بيانگر عدم تناسب (يا تناسب كم تر) و رتبه‌هاي بالا بيانگر تناسب بيشتر بودند. يافته‌ها: نقشه‌هاي رتبه‌بندي شده با لحاظ وزن هاي بدست آمده در فرآيند تحليل سلسله مراتبي ادغام شدند و نقشه نهايي استخراج شد، كه بر اساس اين نقشه، 6/2 درصد از مساحت منطقه داراي شرايط كاملاً مناسب، 9/22 درصد داراي شرايط مناسب، 5/33 درصد داراي شرايط متوسط، 9/27 درصد داري شرايط نامناسب و 1/13 درصد داراي شرايط كاملاً نامناسب براي دفن پسماند مي باشد. نتيجه‌گيري: به طور كلي چهار مكان با مساحت بيش از 272 هكتار (برآورد نياز 15ساله) از طريق فرآيند تحليل سلسله مراتبي و بازديد ميداني براي دفن پسماند‌هاي شهر شيراز مشخص گرديدند، كه پس از مقايسه و ارزيابي معيارها در بين چهار مكان پيشنهادي نهايتاً يك مكان اطراف روستاي بركه، حوالي جاده شيراز بيضا به عنوان مكان نهايي دفن معرفي شد.

Introduction: Landfill site selection is an important action in integrated solid waste management process. Different criteria should be considered in site selection. Therefore using special methods are necessary to evaluate the criteria. Methods: The object of the current study was to determine and select suitable sites for solid waste landfill in Shiraz city regarding the observation of environmental matters by using Analytical Hierarchy Process (AHP) and Geographic Information Systems (GIS) techniques done using software Expert Choice. In this study, at first for sanitary landfill site selection, 19 effective criteria including: Geological Situation , Soil, Slope, land use, distance from urban centers, rural and industrial towns, hydrographic network, Groundwater, the dominant wind direction, rain, road access, etc., were identified and prepared. In the next step on the basis of the sanitary landfill site selection regulations, each of the layers was graded such that Low graded layers showed non coordination or less coordination and high grade layers showed more coordination. Results: The graded maps were merged with considering obtained weights in the Analytical Hierarchy Process and the final map was extracted. On the basis of this map, 2.6 percent of the region area had perfect appropriate conditions, 22.9 percent was appropriate, 33.5 percent was average, 27.9 percent was inappropriate and 13.1 percent was totally inappropriate for landfill. Conclusions: In general, four sites with an area over 272 hectares (which is estimated to be used for 15 years) were determined appropriate for landfill by using the Analytical Hierarchy Process (AHP) and field visits for solid waste landfill in Shiraz and after comparison and evaluation of the criteria among the four sites, finally, the most appropriate site which was near Shiraz-Beyzae main road around Bereke village was determined and suggested in this Study.