حقوق بيماران ومسووليت مدني پزشكي

Patient’s rights and Medical Civil Liability

امروزه در اثر پيشرفت فرهنگ و رشد فكري بشر و نيز توسعه تمدن بشري، توجه به حقوق بيماران نيز از اهميت بيشتري برخوردار گرديده، به گونه‌اي كه سعي دولت‌ها در جوامع مختلف بر آنست كه از اين قشر آسيب‌پذير حمايت بيشتري به عمل آورند. در حوزه علم حقوق نيز همواره در ارتباط با اين موضوع، سوالاتي مطرح بوده و صاحبنظران حقوقي به فراخور توانايي خويش درصدد پاسخ به اين سوالات برآمده‌اند. اين سوالات عبارتند از اين‌كه چگونه مي‌توان از حقوق بيماران در مقابل خطاي جامعه پزشكي حمايت نمود؟ آيا تعهد پزشكان، ازنوع بوسيله بوده واثبات تقصيرآنان، به عهده بيمار است؟ يا اين‌كه اين تعهد، از نوع تعهد به نتيجه بوده و هيچ چيز جز اثبات قوه قاهره، نمي‌تواند پزشك را از مسووليت رها سازد؟ در حوزه فقه، مشهور فقها، تعهد پزشك را از نوع تعهد به نتيجه دانسته و براي رهايي پزشكان از مسووليت، تحصيل برايت از بيمار را پيشنهاد مي‌نمايند. قانونگذار در قانون مجازات اسلامي نيز از همين نظر پيروي نموده است، ولي اين سوال همواره باقي است كه اگر بيماري حاضر به ابراي پزشك نباشد، چه بايد كرد؟ آيا پزشك نيز مي‌تواند از درمان بيمار خودداري ورزد؟ بدون شك پاسخ مثبت خواهد بود و ترديدي نيست كه در اين صورت، حقوق بيمار در معرض تضييع قرار خواهد گرفت و در حقيقت ابزاري كه در حقوق ايران، براي حمايت ازحقوق بيمار ابداع گرديده، عليه او به كار خواهد رفت. بدين جهت نگارندگان با تكيه بر اصول و موازين حقوقي و با بهره‌گيري از انديشه‌هاي صاحبنظران حقوق و با نگاهي جديد به موضوع، درصدد پاسخ به سوالات مذكوربرآمده و برآنند كه چنانچه مقنن، تعهدات جامعه پزشكي را، ازنوع تعهد به وسيله بداند و براي حمايت از بيماران وجلوگيري از سو استفاده از اضطرار آنان و تحميل شرط برايت به آن‌ها، تقصير پزشك را مفروض انگارد، اين امر بهتر مي‌تواند حقوق بيماران را تامين نمايد. در اين صورت هم، بار اثبات تقصير كه امر دشواري است، از روي دوش بيمار برداشته شده و جبران خسارت او تسهيل خواهد شد و هم اين‌كه پزشك بي‌گناه نيز مي‌تواند با اثبات بي‌گناهي خويش، از مسووليت معاف گردد و بدين‌‌وسيله اجراي عدالت تامين گرديده و از بي‌رغبتي پزشكان به اين حرفه ممانعت به عمل آيد.

These days, because of cultural development and mental growth and also improvement in human culture more attention is given to the patient’s rights, so that governments in different societies attempt to support this damageable group more than before. Always in the realm of the Law science, also, some questions were posed regarding this subject and jurisprudents, according to their capabilities, tended to respond to these questions. Some of these questions are as follow: How is it possible to support the patient’s rights against the negligent of doctor’s societies? Is the doctor’s obligation in instrument and their negligent proof is patient’s responsibility? Or if this obligation is an obligation in then nothing except force major proof can discharge the doctor? While the doctor’s obligation in other countries is obligation in instrument, how it is possible to harmonize the jurists consider with the Law or other countries? On the other hand jurists consider proposes acquiring patient consent for discharging doctors, but this question is still posed that what happened if a patient dose not desire to discharge the doctor? Can a doctor refrain to treat his patient? Without doubt, the response is positive. The patient’s rights will be destroyed, undoubtedly. In fact, a tool, invented for supporting of patient’s rights in Law of Iran, will be used against him. So, the authors, with relying on legal principles and with using jurisprudents’ opinions and with a new look on this subject are trying to respond the mentioned questions and to supply the patient’s rights better if legislator considers the obligations of medical societies as obligation instrument and assumes the doctor’s negligent for supporting of patient’s rights, especially because this is advocated by jurisprudent. In the Law of Iran, also, some people think that in case of discharging of the doctor by patient, yet the doctor has the civil liability against his negligent. No, this question is posed that whose responsibility is to prove this negligent? The proper answer to this question can help us to support the patient more.