مالكيت معنوي، اخلاق درانتشار نتايج پژوهش و بررسي مفاد قانوني مرتبط با مجازات متخلفين در جمهوري اسلامي ايران

Assessing Intellectual Property, Publication Ethics, and Related Legal provisions in the Islamic Republic of Iran

پيش از انجام پژوهش‌ها، در حين انجام آنها، پس از پايان مطالعه و هنگام انتشار نتايج تحقيق يك سلسله ملاحظات اخلاقي بايستي مد نظر قرار گيرد. در نظر نگرفتن اين الزامات اخلاقي تحت عنوان كلي سو رفتار علمي ناميده مي‌شود. از طرفي چون هر پژوهش يك اثر علمي تلقي مي‌شود و حاصل ايده‌ها و زحمات يك يا چند نفر از محققين مي‌باشد، به‌لحاظ حقوقي براي صاحب/صاحبان اثر حق مالكيت معنوي ايجاد مي‌شود. در قوانين بين‌المللي همچون بيانيه هلسينكي اين حق مالكيت به صراحت مطرح شده است. در كشور ما قانون حمايت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348، همچنين راهنماي كشوري اخلاق در انتشار آثار پژوهشي مصوب وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي1387-1388، در اين خصوص نقش حمايتي از مولف دارند؛ اگرچه در قانون مجازات اسلامي به صراحت در اين خصوص ذكري نرفته است، مي‌توان از برخي مواد آن در دفاع از حقوق صاحب نوشتار به شواهدي استناد كرد. اين مقاله ضمن برشمردن موارد متعدد تخلف در انتشار نتايج پژوهش‌ها و معرفي مراكز بين‌المللي فعال در اين بخش قوانين كشوري فوق را مورد دقت قرار داده و معرفي كرده است. در پايان پيشنهاد شده كه محققين، سياست‌گذاران بخش پژوهش كشور و فعالين نشريات دانشگاهي و علمي توجه و اهميت بيشتري به اين موضوع بدهند، تا همانگونه كه رشد كمي توليدات علمي در كشور شتاب بسيار خوبي پيدا كرده است؛ به‌لحاظ كيفي هم اعتماد جهانيان از پژوهش‌هاي محققين ايراني سلب نشود چرا كه اعتماد به‌سختي حاصل مي‌شود اما به‌راحتي زايل خواهد شد.

Some ethical issues need to be considered before, during, and after performing a study and upon the distribution of results. If ethical issues are disregarded, the word "ethical misconduct" is used. On the other hand, since any study is a scientific work and a result of an individualʹs ideas and efforts, the owner or owners of that scientific work, legally have intellectual property belongs to the owner(s). In international laws, such as Helsinkiʹs code of conduct, this intellectual property has been explicitly explained. In our country, the law adopted to protect the rights of authors and artists, adopted in 1970, and the national guideline for ethics in the distribution of scientific work, adopted by the ministry of health in 2009, support the authorsʹ rights. Although nothing has been mentioned in this regard in the Islamic Penal Code, we can find some evidence of authorsʹ rights in some documents. In this study, various publication misconducts will be presented and we will present some international organizations that are active in this field and have a glimpse at national laws in this regard. Conclusively, we suggest that authors, research policy makers, and people related to scientific publication pay more attention to ethical issues, in order to improve the quality of conducted research along side its quantity.