بررسي سيستم اطلاعات پيوند اعضا در بيمارستان هاي تابعه دانشگاه هاي علوم پزشكي شهر تهران

Evaluation of information system for organ transplantation in hospitals affiliated to medical universities in Tehran

سابقه و هدف: وجود يك سيستم اطلاعات كارآمد پيوند اعضا (OTIS) به منظور بهبود كيفيت مراقبت بيمار از طريق اندازه گيري ميزان بقا عضو پيوندي، ميزان رد پيوند و ميزان بقا بيمار، ضروري است. همچنين دسترسي به موقع به اطلاعات بيماران منتظر پيوند و سهولت تطبيق اهداكنندگان وگيرندگان پيوند و پيگيري ميزان بقا بيمار و عضو پيوندي و ديگر پيامدهاي پيوند اعضا، مستلزم وجود يك سيستم اطلاعات پيوند اعضا است. از اين رو پژوهش حاضر با هدف بررسي وضعيت سيستم اطلاعات پيوند اعضا در بيمارستان هاي آموزشي، درماني تابعه ي دانشگاه هاي علوم پزشكي شهر تهران انجام گرديد. مواد و روشها: پژوهش حاضر از نوع توصيفي است كه به صورت مقطعي انجام گرديد. جامعه ي پژوهش متشكل از "سيستم هاي اطلاعات پيوند اعضا بيمارستان هاي آموزشي، درماني تابعه دانشگاه هاي علوم پزشكي شهر تهران كه داراي بخش پيوند اعضا هستند" بود. در اين مطالعه حجم نمونه مطابق با حجم جامعه بود. گردآوري داده ها از طريق مشاهده و پرسش و از طريق ابزارهاي فهرست وارسي و پرسشنامه انجام گرديد. اعتبار ابزار پژوهش از طريق تعيين اعتبار محتوا سنجيده شد. براي تعيين پايايي پرسشنامه طراحي شده، از روش آزمون مجدد (Test-retest) (r=0.87) استفاده شد. تحليل داده هاي جمع آوري شده با استفاده از آمار توصيفي انجام گرديد. يافته‌ها: اكثر سيستم هاي اطلاعات بخش هاي پيوند اعضا تحت مطالعه (7/66 درصد) از نوع نيمه مكانيزه بودند. در اين سيستم ها داده هاي قبل از انجام پيوند به ميزان 3/62 درصد، داده هاي مربوط به پيوند اعضا به ميزان 7/53 درصد و داده هاي پس از انجام پيوند به ميزان 3/27 درصد مطالعه وجود داشتند. در خصوص پردازش هاي انجام شده در OTIS بايد اظهار نمود كه زمان انجام پيوند اعضا با بيشترين ميزان يعني 7/41 درصد در سيستم هاي اطلاعات پيوند اعضا تحت مطالعه برآورد مي گردد. گزارشات ساليانه داده ها در 75 درصد سيستم هاي اطلاعات پيوند اعضا تحت مطالعه تهيه مي گردد. بيشترين تجهيزات بكار رفته براي مديريت داده هاي پيوند اعضا، فرم هاي جمع آوري داده به ميزان 100 درصد و كمترين آن ها فرم هاي پيگيري پس از پيوند بودند كه در 7/16 درصد بخش هاي پيوند اعضا تحت مطالعه مورد استفاده قرار مي گرفتند. پرستاران در 3/83 درصد و پزشكان متخصص در 7/66 درصد بخش هاي پيوند اعضا، كاربران سيستم اطلاعات پيوند اعضا هستند. استانداردهاي بين المللي سيستم اطلاعات پيوند اعضا در هيچ يك از بخش هاي پيوند اعضا تحت مطالعه رعايت نمي گرديد. نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از بررسي سيستم اطلاعات پيوند اعضا در بيمارستان هاي تحت مطالعه حاكي از آن است كه داده هاي پس از پيوند كه در ارزيابي پيامدهاي پيوند مانند رد پيوند، مرگ و مير پس از پيوند، ميزان بقا عضو پيوندي و بيمار و همچنين تعيين داروها و درمان هاي مورد نياز و وضعيت بيمار پس از پيوند موثر مي باشد، در اكثر سيستم هاي اطلاعات پيوند اعضا، جمع آوري و تحليل نمي گرديد. استانداردهاي تبادل داده و استانداردهاي واژگان و ترمينولوژي كه تبادل اطلاعات را تسهيل مي نمايد؛ در بخش هاي پيوند اعضا به دليل نبود ارتباط بين سيستم هاي اطلاعات پيوند اعضا با يكديگر و با سيستم اطلاعات بيمارستان؛ استفاده نمي شود. از آنجا كه استفاده از ابزارها و تجهيزات پيشرفته در سيستم اطلاعات پيوند اعضا مي تواند سبب توليد سريع تر اطلاعات مربوط به پيوند اعضا شده و اطلاعات لازم را در اختيار پزشكان و بيماران جهت انتخاب اهدا كننده ي مناسب، سياست گذاران و مديران جهت تصميم گيري در خصوص تخصيص عضو قرار دهد لذا طراحي و پياده سازي سيستم اطلاعات كامپيوتري پيوند اعضا در مراكز پيوند و ساير مراكز مرتبط با امر پيوند و ارتباط چند جانبه ي آن ها با يكديگر بسيار ضروري است.

Background: The existence of effective Organ Transplant Information System (OTIS) is essential for improving quality of patient care through measuring with graft survival rate, graft rejection incidence rate and patient survival rate. Therefore this study was conducted to check the current status of Organ Transplant Information Systemʹs in educational hospitals affiliated to medical university in Tehran. Materials and methods: This study is cross-sectional descriptive study. The research population included Organ Transplant Information Systems of Medical Sciences Universities of Tehran that have organ transplant ward. The volume of the sample conformed to the volume of the research population. Data were gathered through observing and questioning by checklist and questionnaire tools. Validity and reliability of check list and questionnaire was assessed by content validity and test-retest (r=0.87) respectively. The analysis of data was conducted based on descriptive statistics. Results: Most (% 66/7) Information Systems in organ transplantation wards under study were semi-computerized. In these systems there were 62.3 percent pre-transplant data, 53.7 percent organ transplant data and 27.3 percent post-transplant data. About performed data processing in OTIS should be said time to transplant with most rate i.e. 41.7 percent is estimated in Organ Transplant Information Systems under study. In all of OTISs data management was done by data gathering forms but in 16.7 percent of them follow up forms were used. In 83.3 percent of Information Systems, nurses and in 66.7 percent of them specialists were the user of the system. International standards of OTIS were not observed in any of organ transplant wards under study. ‍Conclusion: The results of OTIS investigation in under study hospitals shows that follow up data that are effective in transplant outcome evaluation like transplant failure, mortality after transplant, patient and organ survival rates, and in determining the medications and treatments needed and determining patient´s status after transplant, in many of OTISs were not collected and processed. Data exchange and terminology standards that facilitate information exchange were not used in organ transplant wards because Organ Transplant Information Systems did not connect with each other and with Hospital Information System. Because advanced facilities in OTIS can produce organ transplant information faster and provide necessary information to doctors and patients for selecting appropriate donor and to policy makers and managers for decision making in organ allocation, so planning and implementation of computerized Organ Transplant Information System in organ transplantation center and other centers related to organ transplantation and their multilateral relationship with each other is essential.