برون‌گرايي و نوروزگرايي: مستقل يا همبسته؟ مقايسه مدل‌هاي آيسنك، كتل و پنج‎‏ عاملي‏

Extraversion and neuroticism: independent or correlated?‎ comparing Eysenck, Cattell & Five Factor models

تفاوت‌هاي نظري و تجربي، از لحاظ ماهيت و چگونگي رابطه ‏دروني مولفه‎هاي تشكيل‎دهنده شخصيت در نظريه‎هاي مختلف، ‏درك زيربناي نظري و روابط آن‌ها را پيچيده و ضرورت مطالعه و ‏مقايسه مدل‎هاي مختلف شخصيتي را به منظور درك جامع‎تر ‏سازه‌هاي مرتبط با شخصيت روز‏‎افزون ساخته است. هدف از اين ‏پژوهش، مقايسه الگوهاي همبستگي دروني دو عامل برون‌گرايي ‏و نوروزگرايي در مدل‌هاي مبتني بر نظريه‌هاي شخصيتي بود. ‏دويست و نود شهروند تهراني (167 زن، 123 مرد) در اين پژوهش ‏شركت كردند. در اين پژوهش، از پرسشنامه‎هاي شخصيتي ‏آيسنك (‏EPI؛ آيسنك و آيسنك، 1964)، پنج عاملي نيو، نسخه ‏كوتاه‎شده (‏NEO-FFI؛ كاستا و مك‎كري، 1992) و 16 عاملي ‏كتل (‏‎16-PF‏ ؛كتل، كتل و كتل، 1993) استفاده شد. نتايج ‏تحليل‎عاملي اكتشافي شش مقياس با هر دو روش چرخش متمايل ‏و متعامد، وجود دو بُعد برون‌گرايي و نوروزگرايي را تاييد كرد. ‏ضرايب همبستگي دروني مقياس‌ها نشان داد كه برون‌گرايي و ‏نوروزگرايي در پرسشنامه‎هاي نيو و 16 عاملي با يكديگر ‏همبستگي منفي و معنادار دارند؛ اما برون‌گرايي در مدل آيسنك با ‏هيچ‎كدام از سه مقياس نوروزگرايي همبستگي نداشت. نتايج بر ‏اساس نظريه‎هاي زيربنايي شخصيت، به‎ويژه منطق نظري مدل ‏آيسنك و كاربرد دو عامل نوروزگرايي و برون‌گرايي براي ‏اندازه‎گيري شخصيت در زمينه‎هاي مختلف مورد بحث قرار گرفت.‏

The theoretical and experimental differences ‎concerning the nature and internal relationships of ‎personality components in different personality ‎theories have complicated the understanding of ‎their underlying theoretical relationships and ‎have necessitated the studying and comparing the ‎personality models in order to perceive the ‎personality construct. This study aimed to ‎compare intercorrelation patterns in the ‎extraversion and neuroticism in the models based ‎on the trait personality theories. A sample of 290 ‎‎(167 female, 123 male) member of Tehran ‎community, completed the Extraversion and ‎Neuroticism scales in the Eysenck Personality ‎Inventory (EPI; Eysenck & Eysenck, 1964), NEO ‎Five-Factor Inventory (Neo-FFI; Costa & ‎McCrea, 1992), and Sixteen Personality Factor ‎Questionnaire (16-PF; Cattell, Cattell, & Cattell ‎‎1993). Results of explanatory factor analysis of ‎the six scales, using both orthogonal and oblique ‎rotations, supported the existence of two ‎dimensions of extraversion and neuroticism. The ‎intercorrelations coefficients of the scales showed ‎the extraversion and neuroticism in the NEO-FFI ‎and 16-PF had negative correlation significantly ‎but extraversion in Eysenck’s model didn’t ‎correlate with any of the three neuroticism scales. ‎The results were discussed based on personality ‎theories, especially, eysenck’s theoretical ‎implications and applying the extraversion and ‎neuroticism to measure the personality in ‎different settings.‎