طراحي فرآيند انتخاب شاخص مناسب بر مبناي پايش چندمعرفه خشكسالي در محدوده تعدادي از ايستگاه هاي ناحيه ي خشك و نيمه خشك ايران

Design Process of Selecting Appropriate Drought Index Based on Monitoring Multivariate Meteors in Some Stations of Arid and Semi-Arid Regions, Iran

استفاده از شاخص هاي مختلف خشكسالي منجر به نتايج متفاوتي مي گردد. بنابراين، يكي از مهم ترين مسايل مطرح در پايش خشكسالي، انتخاب شاخصي متناسب با شرايط منطقه، به منظور دستيابي به نتايج قابل اعتماد است. در اين تحقيق، 8 شاخص مختلف پايش خشكسالي هواشناسي شامل: معيار بارندگي سالانه (SIAP)، دهك ها DI))، درصد نرمال (PN)، ناهنجاري بارش (RAI)، بارش استاندارد شده تصحيح شده (*SPI)، Z چيني (CZI)، Z-Score (ZSI) و *RDI (Select) در 5 ايستگاه سينوپتيك مشهد، تهران، تبريز، كرمانشاه و شيراز طي يك دوره ي آماري 50 ساله محاسبه و بر اساس يك روش جديد چندمعرفه، شاخص يا شاخص هاي مناسب در مقياس سالانه براي هر ايستگاه تعيين گرديد. در روش چندمعرفه ي پيشنهاد شده كه مبتني بر سطوح آستانه ي چانگ و مدل اسكالوگرام مي باشد ابتدا، به كمك 50 متغير هواشناسي مرتبط با بارش، تبخير و تعرق و روزهاي باراني، رخدادهاي خشكسالي و ترسالي با طبقه ي شديد و بسيار شديد براي ايستگاه هاي مورد بررسي تعيين گرديد. سپس با معيار قرار دادن سال هاي مذكور به عنوان خشكسالي ها و ترسالي هاي مهم به انتخاب شاخص مناسب با استفاده از معيار آماري پيشنهاد شده با عنوان صحت كلي Total Accuracy (TA) اقدام گرديد. نتايج نشان داد كه در سه ايستگاه مشهد، تهران و شيراز شاخص *RDI (Select) به ترتيب با مقدار TA برابر با 46/0، 51/0 و 51/0 به عنوان شاخص مناسب، در ايستگاه تبريز سه شاخص *SPI، CZI و ZSI با مقدار TA برابر با 88/0 و در ايستگاه كرمانشاه شاخص CZI با مقدار TA برابر با 64/0 به عنوان شاخص هاي مناسب برگزيده شدند.

In drought monitoring, different indices usage may leads to different results. In this study, Meteorological variable statistics from 5 synoptic stations of Mashhad, Tehran, Tabriz, Kermanshah and Shiraz among 50 years periods, 1957-58 to 2006-07 were used. In order to evaluate meteorological drought indices, 8 indices such as: RAI, SIAP, DI, PN, *SPI, CZI, SZI and *RDI (Select) were examined. In this study, in order to Promote them, by utilizing 50 metrological variable related to precipitation, evapotranspiration and number of rainy days, a new multivarate method for detect dry and wet years was established based on Chang threshold and Scalogram model. Then based on mentioned years as criteria of important dry and wet years and applying a new statistical criteria as “Total Accuracy (TA)”, appropriate index was selected. In 3 synoptic stations of Mashhad, Tehran and Shiraz, TA value for *RDI (Select), was equal to 0.46, 0.51 and 0.51 respectively. In Tabriz station TA value of 3 indices, *SPI, CZI, SZI was equal to 0.88 and in Kermanshah station TA value of CZI index was equal to 0.64. These indices used as proper index for each station.