بررسي تغييرات زماني و مكاني دوره هاي خشك سالانه و فصلي در استان خراسان

Spatial and Temporal Variations Assessment of Seasonal and Annual Dry Spells in Khorasan Province

براي مديريت موثر كشاورزي و برنامه ريزي جهت استفاده بهينه از منابع آب و خاك، داشتن اطلاعات كافي از چگونگي وقوع دوره هاي خشك ضروري مي نمايد. بدين منظور، در تحقيق حاضر تداوم و تواتر روزهاي خشك استان خراسان بر اساس آمار روزانه بارش 12 ايستگاه سينوپتيك در دوره آماري ابتداي تاسيس هر ايستگاه تا سال 2007 مورد بررسي قرار گرفته است. ابتدا فراواني وقوع نسبي دوره هاي خشكي بر اساس آمار موجود در هر ايستگاه به دو صورت سالانه و فصلي مشخص شده و سپس احتمال وقوع اين دوره ها با استفاده از زنجيره ماركوف مرتبه اول نيز محاسبه شده است. نتايج حاصله از بررسي مقادير به دست آمده از دو روش فوق در دوره فصلي نشان دهنده آن است كه كارايي زنجيره ماركوف در برآورد دوره هاي خشك در فصل زمستان و پاييز بيشتر از دو فصل بهار و تابستان و همچنين دوره سالانه است. همچنين كارايي اين روش در بررسي دوره هاي خشك بلند 30-20 روزه، بيشتر از دوره هاي خشك متوسط و كوتاه (كمتر از 20 روز) است. علاوه بر اين جهت بررسي تغييرات مكاني دوره-هاي خشك و تر، مقدار اختلاف ميانگين فراواني هاي نسبي و ماركوف بر روي كل استان در دوره هاي فصلي و سالانه پهنه بندي شده است. نتايج حاصله نشان دهنده آن است كه روش ماركوف، روشي توانمند در بررسي دوره هاي خشك بوده و نتايج بسيار نزديكي به واقعيت ارايه نموده است. به طور كلي نتايج نقشه هاي پهنه بندي نشان دهنده اختلاف كمتر نتايج حاصله از مدل ماركوف با مشاهداتي در قسمتهاي شمالي استان بوده كه به تدريج به سمت جنوب به اين اختلافات افزوده مي شود.

Having sufficient knowledge about dry spells occurrence is essential to efficient management and planning of water resources usage. To reach this goal, this study was conducted to assess the continuity and frequency of dry spells, with using daily rainfall data of 12 synoptic stations of Khorasan province in the available period to end of 2007. Dry spells’ relative occurrence frequency and also occurrence probabilities with the Markov chain for all stations were determined seasonally and annually. Results of seasonally comparison of two mentioned methods show better efficiency of the Markov chain to estimate the dry spells of winter and autumn than spring, summer and also annual ones. Also it has more precise results in long (20-30 days) dry spells than the medium and short (less than 20 days) periods. To assess the spatial variation of dry spells, the difference of frequency and Markov chains’ mean values were zoned, both seasonally and annually. Results indicated that the Markov chain is an efficient method for dry spell studding and its results is very close to the reality. One could conclude of the zoning maps which the difference of Markov and observation method was so small in the north of the case study, but increases gradually towards the southern regions.