تربيت باد بهار «بحثي در هدايت غيرمستقيم به عنوان يكي از شگردهاي تربيتي سعدي»

The education of spring wind

بخش گسترده اي از شهرت شيخ شيراز در گرو قدرت سخنوري و فصاحت و بلاغت اوست. با اين همه او از آن هنرمنداني نيست كه تنها براي نشان دادن قدرت قلم خود مضاميني را به كار گرفته باشد. او مصلحي نيك‌انديش است كه دردهاي جامعه و بويژه مشكلات رفتاري حاكمان روزگار خود را به خوبي دريافته و براي درمان آن ها از هنر سخنوري خويش بهره گرفته است. بديهي است كه ابزار مورد استفاده شيخ زبان است؛ ولي هنر مضاعف او در شگردهاي اندرزگويي به حاكمان تجلي يافته است. شيخ شيراز با آگاهي از روحيات حاكمان، شيوه «هدايت غيرمستقيم» را برگزيده است. در اين روش او با بهره‌گيري آگاهانه از هنر داستان پردازي، ضمن خلق حكاياتي رفتار ناپسند حاكمان را به ديگران نسبت داده و با تقبيح آن، بي‌آن كه حساسيت و مخالفت حاكمان را برانگيزد، «داروي تلخ پند» را در كام جانشان تعبيه كرده است. در مقاله حاضر اين شگرد تربيتي سعدي بررسي شده است.

A major part of Saadi reputation owes to his talent of speech and his great eloquence. However, he is not one of the poets that show his ability of writing and speaking for just reputation and eminence. Saadi is a reformist of societies who comprehend the society’s problem and monarch of his time and uses his writing for amending and modifying the culpability and deficiency. It is clear that the mechanism and instrument of this poet is his language and always he uses this language for advising the ruler of his time. His art manifest itself in advising this monarch. In other word, the poet prefers the indirect way of education for leaders. In this way the poet tries to advise in his story and save himself from the punishment of ruler. In this way, he escapes from the punishment of the rulers and their bad tempers and makes the bitter drug of advice sweeter. In this paper, this didactic technique of Saadi will be discussed.