بررسي تغييرات اكسيژن، دما و جمعيت‌هاي ماكروبنتوزهاي رودخانه شهرستانك

Investigation of water quality changes (temperature & dissolved oxygen) and macroinvertebrates population of Shahrestanak River (Karaj, Iran)

شناخت شرايط كيفي و زيستي اكوسيستم‌هاي آبي، جهت مديريت موثر بر آنها ضروري است. پژوهش حاضر، شرايط كيفي آب، اجتماعات كفزيان بزرگ و ساختار جمعيتي آنها را در بخشي از رودخانه شهرستانك مورد بررسي قرار داده و با توجه به اهميت اين رودخانه بدليل تغذيه رودخانه كرج، بعنوان يكي از مهمترين منابع آب شرب شهر تهران، به طبقه‌بندي و ارزيابي ايستگاههاي مورد بررسي پرداخته است. در اين راستا ضمن اندازه‌گيري و برآورد شاخصهاي كيفي آب رودخانه مذكور، از شاخص هيلسنهوف استفاده گرديد. پژوهش از دي ماه سال 1385 به مدت يكسال در 3 ايستگاه در طول رودخانه با 3 تكرار به همراه ثبت شرايط فيزيكي و شيميايي آب (اكسيژن و دما) و نمونه برداري از انواع ماكروبنتوزهاي رودخانه صورت گرفت. بيشترين ميزان اكسيژن محلول در آذر ماه 33/13 ميلي‌‌گرم در ليتر و كمترين مقدار 8/6 ميلي‌گرم در ليتر در مرداد ماه و ميانگين آن در كل دوره 3/8 ميلي‌گرم در ليتر بود. بالاترين ميزان ميانگين دمايي در مرداد ماه 12 درجه سانتيگراد و كمترين آن در آذر ماه 3/4 درجه سانتيگراد و ميانگين كلي 7/7 درجه سانتيگراد ثبت گرديد. در بررسي‌هاي انجام شده تعداد 18 خانواده از ماكروبنتوزها شناسايي شد كه با توجه به تنوع خانواده‌هاي موجود، بيشترين و كمترين فراواني بترتيب در فصل زمستان مربوط به خانواده‌هاي Baetidae و Tabannidae، در بهار خانواده‌هاي Chironomidae وStratiomydae ، در تابستان خانواده‌هاي Chironomidae ‌و Gammaridae و در پاييز خانواده‌هاي Chironomidae و Tabannidae بوده است. بالاترين ميزان فراواني در طول يكسال، متعلق به خانواده Chironomidae با ميزان 1575 نمونه در مترمربع و كمترين فراواني مربوط به خانواده Stratiomyidae با 1 نمونه در مترمربع بود. براساس مقادير سنجه‌هاي جمعيتي و با استفاده از شاخص زيستي بدست آمده، كيفيت آب رودخانه در طول ماههاي مورد مطالعه بين 39/3 تا 1/5 و با ميانگين كلي عدد 56/4 ثبت گرديد كه نشانگر كيفيت خوب آب در طول يكسال بوده است.

Understanding the quality & biological conditions of aquatic ecosystem is essential for management. In this study, some indices (Temperature & Dissolved Oxygen) of Shahrestanak River (Karaj, Iran) were measured and Hillsenhoff Index (HFBI) was used. This research was carried out from January 2006 for duration of one year in 3 stations of the river with 3 replication for temperature and dissolved oxygen sampling and at the same time different types of macroinvertebrates of the river was sampled. Dissolved oxygen in the River was varied from maximum 13.3mg/l in November to 6.8mg/l in July. The average was 8.3mg/l in this time. The maximum temperature was 12°C in July and minimum was 4.3°C in December. The total average was 7.7°C. In this study, 21 families of macroinvertebrates were identified. Due to seasonal variation, maximum & minimum number of macroinvertebrate sample in winter was belonging to Baetidae and Tabannidae families, respectively. In spring Chironomidae and Stratiomyidae; in summer Chironomidae & Gammaridae families and in autumn Chironomidae and Tabannidae families respectively had maximum & minimum number of macroinvertebrates. The maximum number of abundance was 1575samples/m² which belonged to Chironomidae and the minimum number was 1samples/m² which belonged to Stratiomyidae. The value of Hillsenhoff Index in sampling period was 3.39 to 5.1 and the average was 4.56 which according to the table of Hillsenhoff Index is a cue to the good quality of water during the year of sampling.