اثر تراكم بر شاخص‌هاي فيزيولوژيك رشد مرزه (Satureja hortensis L.) و شبدر ايراني (Trifolium resupinatum L.) در كشت مخلوط

Effect of Plant Density on Growth Indices of Summer Savory (Satureja hortensis L.) and Persian Clover (Trifolium resupinatum L.) Intercropping

به‌منظور بررسي اثر تراكم بر شاخص‌هاي فيزيولوژيك رشد مرزه و شبدر ايراني در كشت مخلوط، آزمايشي در سال زراعي 1384 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 7 تيمار (تراكم ثابت شبدر) و4 تكرار به‌اجرا درآمد. تيمارهاي آزمايش عبارت بودند از: كشت خالص شبدر با تراكم 80 بوته در متر مربع، كشت خالص مرزه با تراكم‌هاي 40،27 و80 بوته در متر مربع و كشت مخلوط شبدر با تراكم 80 بوته در متر مربع و مرزه با تراكم‌هاي 40،27 و 80 بوته در متر مربع. در كرت‌هاي كشت مخلوط 8 خط كشت به‌صورت دو رديف شبدر ايراني و دو رديف مرزه و در كرت‌هاي كشت خالص 8 خط كشت از گياه مورد نظر، در نظر گرفته شد. نتايج در مورد گياه مرزه نشان داد كه تجمع ماده خشك، شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول در مرزه، در تيمارهاي كشت خالص به‌طور معني‌داري بيشتر از تيمارهاي كشت مخلوط مرزه و شبدر بود، به‌طوري‌كه اين شاخص‌ها در تيمار كشت خالص مرزه با تراكم 27 بوته در متر مربع، بيشترين مقدار به‌دست آمد و با افزايش تراكم در تيمارهاي كشت خالص، اين شاخص‌ها كاهش يافتند. در تيمارهاي كشت مخلوط با افزايش تراكم، شاخص‌هاي فيزيولوژيك رشد مرزه نيز افزايش يافت. نتايج در مورد گياه شبدر ايراني نشان داد كه در زمان برداشت اول، تمامي شاخص‌هاي رشدي شبدر در تيمار كشت مخلوط شبدر ايراني و مرزه با تراكم 27 بوته در متر مربع، به‌طور معني‌داري در بيشترين مقدار خود بودند و با افزايش تراكم مرزه، اين شاخص‌ها كاهش يافت و در كشت خالص شبدر به كمترين مقدار خود رسيد. در چين‌هاي دوم و سوم، اين روند معكوس بود، بدين صورت كه شاخص‌هاي رشدي شبدر در تيمارهاي كشت خالص شبدر، بيشترين مقدار بودند و سپس به‌ترتيب در تيمارهاي كشت مخلوط شبدر و مرزه با تراكم 80، 40 و 27 بوته درمتر مربع، كاهش يافت.

In order to evaluate intercropping of summer savory (Satureja hortensis L.) and persian clover (Trifolium resupinatum L.), an experiment was conducted at Agricultural Research Station of Ferdowsi University of Mashhad in 2004 growing season. Treatments were sole cropping of persian clover (eight rows), double-row intercropping of persian clover and summer savory with 27, 40 and 80 plants.m-2 (eight rows) and sole cropping of summer savory with 27, 40 and 80 plants.m-2 (eight rows). For this purpose a complete randomized block design with 4 replications was used. Results showed that leaf area index (LAI), crop growth rate (CGR) and total dry matter (TDM) of summer savory in sole cropping were much higher than the intercrop. In sole cropping, these indices decreased by increasing plant density. In intercrops, these parameters increased by increasing plant density. In the first harvest of persian clover, all growth indices in double-row intercropping of persian clover and summer savory with 27 plants.m-2 treatment were highest and by increasing summer savory density, these parameters decreased. However, in the second and third harvests a reversed pattern was observed.