مطالعه پارامترهاي پايداري بر روي ژنوتيپ‌هاي اليت جو در اقليم سرد ايران

Study of Stability Parameters on Barley (Hordeum vulgare L.) Elite Genotypes in Cold Climate of Iran

مطالعه اثر متقابل ژنوتيپ و محيط نقش مهمي را در بررسي ژنوتيپ‏ها ايفا مي‏كند زيرا كارايي عملكرد يك ژنوتيپ، نتيجه اثر متقابل بين ژنوتيپ و محيط مي‏باشد. بدين منظور تعداد 17 ژنوتيپ جو به همراه سه شاهد (WA 2196-68/NY6005-18,F1//Scotia l، Bereke-54 و ماكويي) در هفت اقليم سرد كشور (همدان، مياندوآب، كرج، اراك، اروميه، جلگه‌رخ و مشهد) در طي دو سال (1388- 1387) و در مناطق اردبيل و تبريز به مدت يك سال (1388) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس ساده روي داده‏هاي هر ايستگاه در هر سال حاكي از وجود تفاوت‏هاي معني دار بين ژنوتيپ‏ها بود. تجزيه واريانس مركب نيز علاوه بر اختلاف بين ژنوتيپ‏ها، اثر متقابل ژنوتيپ × محيط معني‏دار نشان داد (01/0 P < ). به منظور تعيين پايداري ژنوتيپ‏هاي مورد مطالعه از پارامترهاي مختلف پايداري استفاده شد. بر اساس ميانگين عملكرد دانه، ژنوتيپ‏هاي 9 و 17 كمترين واريانس محيطي و ضريب تغييرات محيطي را دارا بودند و ژنوتيپ‏هاي 9 و 11 داراي كمترين مقادير اكووالانس ريك، واريانس پايداري شوكلا، واريانس اثر متقابل پلستد و ميانگين واريانس‏هاي اثر متقابل پلستد و پترسون بودند. براساس روش شاخص مطلوبيت هرناندز ژنوتيپ‌هاي 9 و 19 با بالاترين مقدار شاخص مطلوبيت به عنوان ژنوتيپ‌هاي پايدار معرفي شدند. نتايج بيشتر روش‌هاي تجزيه پايداري ژنوتيپ شماره 9 با ميانگين عملكرد 02/6 تن در هكتار را به عنوان ژنوتيپ برتر و پايدار و ژنوتيپ 14 با ميانگين عملكرد 28/6 تن در هكتار را براي مناطق مساعد، معرفي نمودند.

Study of genotype by environment interaction (GEI) has assumed great importance in genotype testing programs due to yield performance of a genotype is a result of interaction between genotype and environment. GEI occurs when the performance of the genotypes is not consistent from one environment to another. Therefor, 17 barley genotypes with three check cultivars (WA 2196-68/NY6005-18,F1//Scotia l, Bereke-54 and Makouee) were growen in seven cold regions (Hamedan, Miandoaab, Karaj, Arak, Urmia, JolgeRokh and Mashhad) during two years (2008-2009) and two cold regions (Tabriz and Ardabil) during one year (2009). These trials were conducted as a randomized complete block design (RCBD) with three replications. Simple analysis of variance showed that there were significant differences among genotypes. Moreover combined analysis of variances differences among genotypes revealed that the GEI were significant at the 1% probability level. For determining of yield stability, different stability parameters were used. Considering seed mean yield, G9 and G17 genotypes had a minimum environmental variance and environmental coefficient of variation while genotypes G9 and G11 had a minimum of Wricke’s ecovalence, stability variance, Plaistad’s interaction variation and Plaisted and Peterson’s average interaction variance. Based on Hernandez’s Desirable index, genotypes G9 and G19 with maximum amount of this index were identified as a more stable genotypes. The results of most of stability methods introduce genotype G9 as the most stable genotypes and G14 for the propitious rich areas.