تبييني جامع بر علل و عوامل موثر بر پراكنش افقي شهرها مطالعه موردي؛ شهر يزد

Global Explanation of effective causes and factors on Urban sprawl. Case study: Yazd

چنانكه رشد و گسترش كالبدي و فضايي شهر كنترل نگردد و برنامه اي براي آن انديشيده نشود، پديده اي به نام اسپرال شهري يا پراكنش افقي بي رويه را به وجود خواهد آورد. نتايج تحقيقات نشان مي دهد اين پديده در اكثر كشورهاي جهان با اثرات و پيامدهاي نامطلوبي همراه بوده است؛ به همين علت براي ارايه راهكارهاي مناسب براي كنترل پراكنش افقي بي رويه يك شهر، قبل از هر چيز بايد عوامل و فاكتورهاي موثر بر بروز چنين پديده اي مورد شناسايي قرار گيرد. در راستاي رسيدن به اين هدف، شهر يزد كه يكي از گسترده ترين شهرهاي كشور از نظر فضايي و كالبدي مي باشد به عنوان نمونه مورد مطالعه اين پژوهش انتخاب شده است. روش تحقيق اين مقاله، روش توصيفي – تحليلي با استفاده از تصاوير ماهواره اي، داده هاي گردآوري شده از سازمان هاي شهري و استفاده از نرم افزار ArcGIS مي باشد. نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه تنها يك عامل يا فاكتور مسبب پراكنش افقي بي رويه شهر يزد در چند دهه اخير نبوده است؛ بلكه مجموعه اي از عوامل اجتماعي، عوامل اقتصادي ، محيطي – جغرافيايي و سياسي-مديريتي به صورت تركيبي دست به دست هم داده اند تا امروزه اين شهر دچار اشغال فضايي سريع و گسترده گردد كه از نظر حجم و اندازه گستردگي فضايي شهر در نوع خود كم نظير مي باشد.

In case urban expansion and growth do not be controlled, a phenomenon named urban sprawl would likely happen. The results of investigations show that this issue has had many undesirable effects in most of the cities, so for presentation of applicable strategies to control it, we need to explain the main reasons and factors. To achieve this goal, Yazd, which is one of the largest cities in Iran in point of view of urban sprawl, has selected as our case study. The methodology of this paper is analytical-descriptive. Here, satellite images, secondary data from urban organizations and ArcGIS software were used. findings show that it is not just one factor which is contribute to urban sprawl in the city of Yazd, but a set of social factors, economic factors, geographical- environmental factors and even political factors are contributed to this phenomenon. Therefore, as a result of them, Yazd has occupied a very immense space that in terms of volume and size is unique in this subject. Key words: Urban sprawl, Core-Periphery migration, migration, Land annexing, Yazd.