بررسي اثرات لايه گذاري روي شكست خواب و جوانه زني بذر گلپر ايراني(Heracleum persicum)

A survey on effects of stratification on braking dormancy and germination of Persian Hogweed (Heracleum persicum) seeds

كشت و اهلي كردن گياهان دارويي و در معرض خطر انقراض، يكي از روش هاي حفاظتي موثر جهت جلوگيري از انقراض اين گونه ها مي باشد. به همين منظور جهت ارزيابي تاثير استراتيفيكاسيون بر جوانه زني و شكستن خواب بذر گلپر ايراني بذور تهيه شده از ارتفاع 1700 متري از سطح دريا در منطقه كجور در استان مازندران تحت تاثير تيمارهاي متنوع لايه گذاري در ماسه مرطوب در دماها و زمان هاي مختلف به ترتيب شامل بدون تيمار، تيمار گرم در دمايC°20 به مدت 1 ماه، تيمار سرد در دمايC°4-2 به مدت 2، 3و 4 ماه و تلفيقي از تيمارهاي گرم و سرد به شكل 1 ماه گرم و سپس 1، 2 و 3 ماه سرد قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان جوانه زني (80%) و سرعت 25/1 بذر در روز، در تيمار لايه گذاري سرد طي 4 ماه و كمترين جوانه زني (17%) با سرعت 32/0 بذر در روز، در تيمار 1 ماه گرم و 1 ماه سرد بدست آمد. مقايسه نتايج حاصل از درصد و سرعت جوانه زني بين تيمارهاي سرد و تلفيقي حاكي از آن است كه تيمار سرد به مدت 2 ماه جوانه زني را به ميزان 27% با سرعت 56/0 بذر در روز تحريك مي نمايد. در حالي كه در تيمار تلفيقي 1 ماه گرم و2 ماه سرد ميزان جوانه زني 60% با سرعت 88/0 بذر در روز مشاهده گرديد. در تيمار سرد به مدت 3 ماه تحريك جوانه زني در حدود 73% با سرعت 17/1 بذر در روز بود، در حالي كه در تيمار تلفيقي 1 ماه گرم3 ماه سرد ميزان جوانه زني 72% با سرعت 1 بذر در روز بدست آمد. بر اين اساس مي توان گفت كه بذر گلپر ايراني داراي خواب از نوع مرفوفيزيولوژيكال است و بهترين روش شكستن خواب بذر و تحريك جوانه زني آن لايه گذاري در بستر ماسه سرد و مرطوب به مدت 4 ماه مي باشد.

One effective method of protection to prevent extinction of medicinal plants and endangered species is domestication and cultivation of these species. Therefore, seeds collected from 1700 m a.b.l in Kojor, Mazandaran province were putted under a variation of stratification treatment in wet sand at different temperature and periods such as, warm stratification at20°C for 1 months, cold stratification at °4-2C for 2,3,4 months and warm-cold stratification for 1,2,3 months cold after 1 months warm stratification. Results showed that the highest germination (80%) at the rate of 1/25 seeds/day took place in cold stratification for 4 months and the lowest (17%) at the rate of 0/32 seeds/day in warm-cold for 1-1 months res. Comparing of results between cold and warm-cold stratification in the cases of percentage and rate of germination state that cold stratification for 2 months stimulates germination about 27% at the rate of 0/56 seeds/day. However in warm-cold stratification for 1-2 months res. Germination was about 60% at the rate of 0/88 seeds/day. Cold stratification for 3 months stimulated germination about 73% at the rate of 1/17 seeds/day where these characteristics in warm-cold stratification for 1-3 months res. were about 72% at the rate of 1 seeds/day. On this basis, it can be said that seeds of Persian Hogweed has Morphophysiological dormancy and the best way for braking dormancy and stimulation of seed germination is stratification in cold-wet sand for 4 months.