انتشار بذر و استقرار طبيعي زادآوري جنسي گونه هاي درختي بلوط ايراني، بنه وكيكم در جنگل-هاي زاگرس (مطالعه موردي: جنگل هاي ميان تنگ در استان ايلام)

Seed dispersal and sexual regeneration natural establishment of oak, pistachio and maple in Zagros forests (Case study; ILAM Miyantang forest)

به منظور بررسي رابطه انتشار بذور و استقرار طبيعي زادآوري جنسي گونه هاي درختي بلوط ايراني، بنه و كيكم در جنگل هاي زاگرس منطقه اي به مساحت 700 هكتار از جنگل هاي ميان تنگ واقع در شمال استان ايلام انتخاب شد. سپس به صورت تصادفي سيستماتيك 35 قطعه نمونه 20 آري جهت مطالعات توده و به مركزيت آنها ريز قطعات نمونه 4 آري جهت مطالعات زادآوري پياده گرديد. در داخل قطعات نمونه ارتفاع تنه، قطر حداكثر و حداقل تاج درختان و مشخصات رويشگاهي و در داخل ريز قطعات نمونه تمامي نهال هاي دانه زاد براي هر گونه يادداشت گرديد. جهت مطالعه انتشار بذر، 5 پايه از هر گونه طوري انتخاب گرديد كه علاوه بر باز بودن اطراف آن و قرارگيري بر روي شيب هاي مختلف (45-9%)، حتي الامكان در داخل قطعات نمونه قرار گيرند. نتايج نشان داد كه مسافت انتشار بذر بلوط ايراني (بذر سنگين) < بنه (بذر سنگين) < كيكم (بذر سبك) مي باشد. بر اين اساس مي توان گفت كه نوع گونه و اندازه بذر در مسافت انتشار بذور تاثير دارد. فاصله انتشار بذر از درخت با افزايش درصد شيب همبستگي مثبت داشت. همچنين نحوه انتشار بذرگونه ها در نحوه استقرار زادآوري آنها تاثير دارد. بطوريكه فراواني زادآوري گونه هاي بلوط و بنه در محدوده تاج و سايه درختان مادري و گونه كيكم در زير درختچه ها و بوته ها بيشتر بوده و زادآوري هر سه گونه در فضاي باز و بدون پوشش تاجي كمترين است. همچنين فراواني زادآوري در جهت شمالي دامنه، جهت شمالي تاج درخت بيشتر از ساير جهت ها بود.

For investigation on seed dispersal and sexual regeneration natural establishment of Quercus brantii, Pistacia atlantica and Acer monspessulanum, area about 700 ha of Meantang forests located in north of Ilam has been selected. Then forest inventory was done with random- systematic sampling method by choosing 20r plots to record forest stands and 4r plots to record regeneration. Variables in macro-plot were included stem height, max & min diameter for all trees. Also number of seedling was counted in each micro-plot. Results showed that seed dispersal distance was differenced in relation to species kind, size and weight of seeds and slope. So that seed dispersal extent (SDE) of Quercus brantii is lower than Pistacia atlantica and SDE of Pistacia atlantica is lower than Acer monspessulanum. Also seed dispersal effected in regeneration establishment of tree species. So that the highest rates of regeneration establishment of Quercus brantii, Pistacia atlantica and Acer monspessulanum have been subsequently observed under shade and shelter of trees and bush and shrubs and the lowest rates were happened in open areas. Also frequency of regeneration was most in the north aspect and north side of trees.