بررسي اثرات فعاليت هاي مديريتي بر روي ساختار و عملكرد اكوسيستم مرتع (مطالعه موردي: مراتع استپي رودشور)

Investigation of effects management practices on ecosystem function and structure

فعاليت هاي مديريتي تغييرات زيادي در ساختار و عملكرد مرتع بوجود مي آورند. ارزيابي مرتع به تفسير و قضاوت در مورد اين فعاليت ها كمك مي كند. شدت چرا و شخم اراضي از جمله مهمترين عوامل تخريب مرتع مي باشند. از اين رو براي بررسي تاثير اين فعاليت ها بر روي مراتع مناطق استپي يك تيپ گياهي در منطقه رودشور ساوه انتخاب و 5 تيمار مديريتي شامل3 شدت چرايي(سنگين، متوسط، سبك) ، اراضي شخم خورده و اراضي رها شده در آن مورد بررسي قرار گرفتند. منطقه چراي سبك به عنوان منطقه مرجع انتخاب شده وساير تيمارها با آن مورد مقايسه قرار گرفتند. در هر يك از تيمارهاي مديريتي، اثر فعاليت هاي مديريتي بر روي خصوصيات سطح خاك و ويژگي هاي عملكردي مرتع با استفاده از روش آناليز عملكرد چشم انداز(LFA) مورد بررسي قرار گرفت. در اين روش براي تعيين 3 ويژگي عملكردي شامل: پايداري ، نفوذپذيري و چرخه عناصر از 11 شاخص سطح خاك كه عبارتند از: پوشش سطح زمين(ميزان حفاظت از سطح خاك)، پوشش تاجي/ يقه گياهان چند ساله، پوشش لاشبرگ و درجه تجزيه شدگي، پوشش كريپتوگام، خرد شدگي سله ها، نوع و شدت فرسايش، مواد رسوب گذاري شده، پستي و بلندي سطح خاك، مقاومت سطح خاك نسبت به فرسايش، آزمون پايداري خاك و بافت خاك استفاده شده است. نتايج نشان داد كه با افزايش شدت چرا، پوشش گياهان چندساله كاهش پيدا كرده، مقاومت سطح خاك كم شده و با خرد شدن سله ها حجم قابل توجه اي از خاك لخت بوجود آمده است و در نهايت فرسايش هاي شياري ، تراست و ستون هاي فرسايشي در مرتع افزايش مي يابند. شخم اراضي باعث افزايش نفوذ پذيري و كاهش پايداري رويشگاه شده است. در اراضي رها شده نيز با استقرار گياهان درمنطقه مقادير ويژگي هاي عملكردي مورد مطالعه بهبود پيدا نمود. در مجموع اين روش با صرف زمان و وقت كم وشاخص هاي مناسب ،كارايي بالايي را در تعيين عملكرد مرتع نشان داد.

Management practices impact rangeland structure and function. Rangeland assessment help interpretation and judgment about theses practices. The most important factors that cause rangeland to be disturbed are grazing intensity and land cultivation. So for investigation of these practices effect in arid rangeland, one shrub community was selected in Rudshor Save region. In this community, five cases included: three grazing intensity (heavy, moderate and weak), recently cultivated area and relict area that cultivated last years were investigated. Landscape function analysis (LFA) method was used to evaluate practices effects on soil surface characteristics and rangeland functional attributes investigated. In this method for determination of three functional attributes included: stability, infiltration and nutrient cycling 11 soil surface indicators included: soil surface cover (soil protection from erosion), perennial canopy/basal cover, litter (cover, origin, degree of decomposition), cryptogam cover, crust brokenness, type and severity of erosion, deposited material, soil surface roughness, soil surface resistance to distribution, slake test (soil stability test) and texture were used. Results showed that by increasing grazing intensity, perennial vegetation cover and soil surface resistance reduced. Also breaking soil crust created bare soil. Finally rill, terraces and pedestal erosions increased. Rangeland cultivation reduced stability and increased its infiltration. In relict area because of reestablishing perennial vegetation, soil indicator and functional attribute were improved. We found that LFA method able to show changes of management effect at last consumption a few money and time shows the capability of this method.