تاثير فاصله و تركيب كاشت بر عملكرد زيست‌توده هوايي سه گونه نيام‌دار كشت شده در تپه‌هاي ماسه‌اي خوزستان

به‌منظور تثبيت بيولوژيكي عرصه‌هاي ماسه‌زار استان خوزستان، عملكرد زيست‌توده هوايي سه گونه از نيام‌داران درختي و درختچه‌اي در فواصل كاشت مختلف و در حالتهاي خالص و آميخته از سال 1379 تا 1385 در شرايط بدون آبياري مورد بررسي قرار گرفت. انتخاب گونه‌ها با توجه به چندمنظوره بودن آنها از نظر تغذيه دام، تقويت و حفاظت خاك و در عين حال سازگاري با شرايط ديم انجام شد. در اين راستا سه گونه درختي و درختچه‌اي شامل Acacia victoriae، A. farnesiana و سُمر (Prosopis juliflora) انتخاب و در يك طرح آماري كرتهاي يكبار خرد شده، در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي كشت شدند. فواصل كاشت گونه‌ها در سه سطح 3×3، 4×4 و 5×5 متر به‌عنوان تيمار اصلي و تركيب كاشت گونه‌ها به‌صورت خالص و آميخته 50 درصد در شش سطح به‌عنوان تيمار فرعي در نظر گرفته شد. نتايج بررسي‌ها پس از 7 سال نشان داد كه بيشترين ميزان زيست‌توده كل (خشبي+ علفي) و خشبي در واحد سطح مربوط به كشت خالص گونه سُمر در هر سه فاصله كاشت بود، در حالي‌كه بيشترين ميزان زيست‌توده علفي در واحد سطح مربوط به گونه A.victoriae در فواصل كاشت سه متري با حدود 67/1719 كيلوگرم در هكتار و كمترين مقدار توليد اين مولفه مربوط به گونه A. farnesiana با 33/191 كيلوگرم در هكتار در فواصل كاشت پنج متري بود.

In order to study the above ground biomass of three leguminous species in different planting (pure and mixed) for biological sand dune fixation, this investigation was carried out on sandy hills of Khuzestan province, located in southwest of Iran. This experiment was conducted in 1999 under rain fed condition and split plots method in frame of Randomized Complete Blocks Design with three replicates. The main treatments consisted of three levels of spacing (3 m×3 m, 4 m×4 m and 5 m×5 m), and the secondary treatments consisted of three species (Prosopis juliflora, Acacia victoriae and A. farensiana) in form of pure and mixed (50%) in six levels. The measured characteristic was biomass (total, forage and woody). After seven years, the data were analyzed, using Duncan test and analysis of variance (ANOVA). The results showed that the maximum total woody biomass achieved by P. juliflora in pure plantation in all three planting spaces. The maximum forage biomass belonged to A. victoriae with 1719.67 kg/ha in 3 m ×3 m planting space, and the least belonged to A. farnesiana with 191.33 kg/ha in 5×5 m spacing, respectively.