ارزيابي آسيبهاي شيميايي موجود در دو عكس پايه كاغذي مربوط به سالهاي پاياني دوره قاجار و اوايل دوره پهلوي

Assesment of Chemical Degradation in Two Paper-Based Photographs Related to Late Qajar and Early Pahlavi Era

عكس، از اسناد مهم در زمينه بازيافت تصويري فرهنگ و تمدن گذشته در تاريخ معاصر بهشمار ميرود. تغييرات ساختاري در عكسهاي تاريخي، با توجه به عوامل موثر بر آنها در طول زمان، منجر به آسيبهاي تصويري متعددي ميشود. تغيير ساختارهاي تشكيل‌دهنده عكس، آسيب هاي بصري در آن را بهدنبال خواهد داشت كه مي تواند موجب تغييرات مفهومي و زيبايي شناختي در آن گردد. هدف: اين پژوهش به بررسي تغييرات شيميايي منجر به آسيب در دو عكس پايه كاغذي متعلق به سالهاي انتهايي دوره قاجار و اوايل دوره پهلوي ميپردازد، كه شامل معرفي عكسهاي مورد نظر، بررسي وضعيت آنها و دلايل آسيب ديدن اين عكسها با توجه به آزمايشهاي انجام شده ميباشد. روش/ رويكرد پژوهش: ارزيابيها و آزمايشها، با استفاده از آزمايش SEM/EDS و FTIR بر روي نمونهها انجام شد و بر اساس نتايج بهدست آمده آسيبهاي موجود مورد بررسي قرار گرفتند. نتيجهگيري: بر اساس نتايج، معلوم شد كه داروي ثبوت بيش از ميزان مجاز بر روي عكسها وجود دارد كه اين امر نشان دهنده شستوشوي ناكافي پس از ثبوت، در فرآيند ظهور عكس ميباشد. باقيمانده اين ماده، با نفوذ بر روي لايه تصوير در طول زمان، در حضور رطوبت، لكههاي سولفيدي را تشكيل داده است. از طرف ديگر، تجزيه داروي ثبوت، باعث ايجاد نواحي زرد مايل به قهوهاي در تصاوير شده است و تجمع نقره در سطح محوشدگي تصاوير را موجب گرديده كه در نمونه پهلوي از شدت بيشتري برخوردار است. استفاده از دياكسيد تيتانيوم، بهعنوان رنگدانه سفيد در پايه كاغذ عكس مربوط به دوره پهلوي اول، انفصال لايه ها را تشديد كرده است. در واقع، عدم شستوشوي كافي پس از ثبوت و ضعف تكنيكي در مراحل توليد عكس و نگهداري آن مهمترين عوامل اوليه شكل‌دهنده آسيبهاي كنوني در اين تصاوير تشخيص داده شد.

Purpose: Photographs are important records in the process of visual representation of the past culture and civilization in contemporary history. Some changes happen in the structure of historical photographs over time, which may lead to many visual distortions and consequently some conceptual and aesthetic alterations in them. The purpose of this research is to study the chemical degradation that has occurred in two paper-based photographs related to late Qajar and early Pahlavi era. The study includes a description of the two photographs, an assessment of their condition and identification of degradation factors based on the experiments carried out. Methodology/ Approach: The present study has applied the methods of SEM/ EDS and FTIR to assess the chemical degradation which has occurred in the two photographs. Conclusion: The results of this study indicate that excess fixing agent has remained on the photographs because of insufficient washing of the fixer during the developing process. The residual fixer has penetrated the emulsion layers and has caused sulfating stains over time because of exposure to humidity. The decomposition of the fixer remaining on the photographs has resulted in some brownish yellow areas and the accumulation of silver on the surface. This has caused fading. This problem is more prominent in the photograph related to the early Pahlavi era. The use of titanium dioxide as the white pigment in the base of the photo paper of this photograph has encouraged the separation of layers. Insufficient washing after applying fixer on the photograph, an improper technique of printing and poor storage conditions comprise the main factors causing the degradation in the studied photographs.