رهبري در مديريت اسلامي

Leadership in Islamic Management

اين مقاله درصدد پاسخ به اين سوال است كه «سبك رهبري در مديريت اسلامي چگونه است؟» آموزه‌هاي اسلامي مربوط به موضوع رهبري بر اساس روش كتابخانه‌اي در جمع‌آوري اطلاعات و با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، جمع‌آوري، توصيف و تحليل مي‌شود. اساساً سبك رهبري با نوع انسان‌شناسي ارتباط وثيقي دارد. اگر براي انسان، نوعي كرامت ذاتي قايل باشيم، نحوه رهبري و تعامل با او كريمانه خواهد بود و اگر او را لييم و پست تصور كنيم، شيوه رهبري مستبدانه و خواركننده است. فرضيه اين تحقيق آن است كه شيوه رهبري در مديريت اسلامي كريمانه است؛ زيرا بر كرامت ذاتي انسان‌ها استوار است. اين شيوه مستفاد از كلام مولاي متقيان حضرت علي? است كه مي‌فرمايند: «واخلط الشده بضغث من اللين و ارفق ماكان الرفق ارفق و اعتزم بالشده حين تغني عنك الا الشده.» رهبر بايد نرمش حداكثري را با شدت حداقلي در سازمان تركيب كند و در مواجهه با افراد، تا حد امكان نرمش و مدارا نشان دهد و در هنگام ضرورت، شدت عمل نشان دهد. مواضع شدت عمل را مي‌توان خيانت، سرپيچي از فرمان و مانند آن دانست. هريك از مولّفه‌هاي رهبري، خود داراي شاخص‌ها و مراتبي است. استفاده از شيوه رهبري نيازمند مبادي و مقدّماتي است كه مهم‌ترين آنها داشتن سعه صدر است. چنانچه اين شيوه با انگيزه جلب رضاي الهي انجام شود، مي‌توان آن را «رهبري معنوي» نيز ناميد. اين شيوه رهبري بر ديگر وظايف مديريت نيز تاثيرگذار است.

The present paper tries to answer the following question: "what style of leadership does Islamic management have"? Information about Islamic doctrines relating to leadership have been gathered and a library method has been used in gathering the data. The author uses a descriptive-analytical method. Basically, the style of leadership has close relationship with the type of anthropology. If we consider man to have a kind of inherent dignity, then the kind of leadership and interaction with him will be generous. If we consider man to be mean and ungrateful, then the kind of leadership will be despotic and humiliating. The research supposes that the kind of leadership in Islamic management is generous because it is based on manʹs inherent dignity. This method is inferred from the words of the Master of the pious, Imam Ali (peace be upon him), as he states: “Mix maximal flexibility with severity and show flexibility and tolerance as much as possible and show severity when you have no other alternative. In some cases, showing severity is can be interpreted as a kind of treason and violation of law and order and the like. Each component of leadership has its own criteria and levels. Acting as a leader has some rules and pre requisites, the most important of which is showing forbearance. If a leader follows this example with the intention of attaining good pleasure of God, he can be called a "spiritual leader". This style of leadership can have its influence on the other duties of management, as well.