راهكارهاي ارتقا وضعيت ترويج علم در ايران؛ با بررسي ديدگاه صاحب‌نظران و متوليان

Promotion strategies for popularization of science in Iran:viewpoints of experts

هدف: در سازوكار ملي ترويج علم، علاوه بر موضوع سياست‌گذاري و فرايند مهم پياده‌سازي آن، عوامل متعدد و تاثيرگذار ديگري نيز مدنظر قرار بگيرند زيرا بر موفقيت و يا عدم موفقيت سازوكار طراحي شده نقش عمده‌اي دارند. شناسايي عوامل بازدارنده و همچنين راهكارهاي حل مسيله و ارتقا وضعيت ترويج علم در كشور، از جمله مسايل مهمي است كه بايد به آن‌ها توجه ويژه داشت. روش شناسي: جامعه پژوهش، 60 نفر از صاحب‌نظران حقيقي و حقوقيِ (شاغل در سازمان‌هايي متولي ترويج علم) فعال و باتجربه در زمينه ترويج علم در كشور هستند كه بر اساس معيارهايي همچون سابقه فعاليت، تخصص، تجربه كاري و ... انتخاب شده‌اند. داده هاي پژوهش با استفاده از روش پيمايشي گردآوري شده است. ابزار گردآوري داده ها، پرسشنامه و روش نمونه گيري هدفمند و گلوله برفي بوده است. يافته ها: تحليل يافته ها نشان داد كه «اصلاح نظام آموزشي (مدارس و دانشگاه ها) به گونه اي كه ترويج علم بخش مهمي از فعاليت‌هاي مهم آن‌ها قلمداد شود» با كسب امتياز نهايي 59 بالاترين امتياز را از آن خود كرده است و به عنوان اولويت اول متوليان و اولويت دوم صاحبنظران، به عنوان راهكار مهمي در توسعه ترويج علم در كشور معرفي و شناخته شده است. نتيجه گيري: «ارتقا آگاهي مسيولان دولتي و نهادهاي خصوصي نسبت به اهميت ترويج علم» و «توجه به ترويج علم از سنين پايين تر» با كسب امتياز نهايي 56 و 54، دو راهكار مهمي هستند كه توسط صاحبنظران و متوليان معرفي شده اند.«حمايت مالي دولت از مراكز تازه تاسيس، خصوصي، مراكز پرورش خلاقيت، كارآفريني و . . . كه در راستاي ترويج ايده ها و خلاقيت‌هاي خود با امكانات محدود تلاش مي كنند»، با ميانگين 5.93، «پرداخت وجوهي به عنوان كمك هزينه در قالب برنامه هاي تشويقي به سازمان‌هاي فعال (جهت جبران برخي محدوديت‌هاي مالي و تشويق ساير نهادها به فعاليت بيشتر)» با ميانگين 5.78 و «تعريف و تعيين سياست ويژه اعطاي بودجه مورد نظر، حقوق و مزايا، اعطاي وام هاي بلاعوض، كم بهره و . . . براي سازمان ها و نهادهاي متولي (دولتي و خصوصي) توسط دولت» با ميانگين 5.55، سه راهكار مهمي هستند كه توسط متوليان، به منظور رفع مشكلات مالي نهادهاي متولي معرفي شده است.

Purpose: in addition to the important issues like policymaking and implementation process of Popularization of Science in the National mechanism in Iran, several factors should be considered because they have a major role in success or failure of mechanism. So, Identifying barriers and problem solving strategies are important. Methodology: A national survey involving 60 experts who were working on popularization of science by individual interest or as job task. Data were collected and analyzed by using mixed of methods (Document study, Survey and interviews). Participants were identified through targeted sampling and snowball identification technique. Findings: The descriptive results of research revealed that “Reforming the Educational systems (Schools and Universities) in Iran, with considering Popularization of Science, as one of the most important activities” was identified as the first important factors (the first in ranking), according to 60 participants answers, and also “improving the awareness of Government officials and private organizations about importance of Popularization of Science” and “Paying attention about Popularization of Science from an early ages” were two other important factors in experts points of view (the second and third in ranking). Conclusion: “Governmental Financial support from the newly established centers, private centers, entrepreneurships and etc.”, “Paying the grants to active organizations and designing encouraging programs”, and “identifying the especial policy for funding, loans, and etc. for Governmental and private centers by Government” were three important approaches in order to overcome financial problems.