كارايي تابع دومتغيره K رايپلي در بررسي رقابت و اجتماع‌پذيري درختان (مطالعه موردي: توده‌هاي دست‌نخورده راش كلاردشت)

رقابت يك فرايند اكولوژيكي اساسي است كه سبب ايجاد توالي در توده‌هاي جنگل شده و بر ساختار آن تاثير مي‌گذارد. شناخت رقابت در جنگل به‌ويژه هنگامي اهميت دارد كه هدف از مديريت جنگل، تقليد از پويايي اكوسيستم‌هاي طبيعي باشد. در اين بررسي سه قطعه يك هكتاري در سه مرحله تحولي اوليه (Initial)، بلوغ (Optimal) و پوسيدگي (Decay) در توده‌هاي دست‌نخورده راش خالص در منطقه كلاردشت انتخاب و كليه درختان با قطر برابرسينه بيشتر از 5/7 سانتي‌متر مورد اندازه‌گيري قطر، تعيين گونه و تعيين مختصات دكارتي به‌روش فاصله- آزيموت قرار گرفتند. سپس درختان اندازه‌گيري شده براساس قطر برابرسينه به چهار كلاسه قطري كم‌قطر، ميان‌قطر، قطور و خيلي قطور تقسيم شدند. به‌منظور بررسي رقابت درون‌گونه‌اي (Intra-specific) و اجتماع‌پذيري (Association) درختان راش از تابع دومتغيره K رايپلي استفاده شد. نتايج نشان داد كه درختان راش از كلاسه‌هاي مختلف قطري، اثرات رقابتي مثبت (Attraction) و منفي (Repulsion) متفاوتي در مراحل مختلف تحولي نسبت به هم دارند كه در فواصل مختلفي با توجه به ابعاد درختان اتفاق مي‌افتد كه متاثر از سايه‌پسندي، محدوديت پراكنش بذر و رقابت درون‌گونه‌اي راش از كلاسه‌هاي قطري مختلف با يكديگر مي‌باشد. نتايج اين مطالعه كه كارايي تابع دومتغيره K رايپلي و اهميت شناخت رقابت را در درك پويايي توده‌هاي راش طي مراحل مختلف تحولي جنگل نشان مي‌دهد، مي‌تواند به‌عنوان يك كليد راهنما در تدوين طرح‌هاي جنگل‌داري، دخالتهاي جنگل‌شناسي و احياي جنگل بكار رود و همچنين در شناخت بهتر از فرايندهاي رقابت به‌منظور مدل‌سازي ديناميك توده‌هاي راش كاربرد داشته باشد.

Competition is a fundamental ecological process driving succession in a forest and affects on forest stand structure. Understanding competition among tree species is especially important when management goal is to mimic the dynamics of natural ecosystems. Three 1-ha stem-mapped plots were established at three developmental stages of initial, optimal and decay in an intact natural, unmanaged and uneven-aged beech (Fagus orientalis Lipsky) forest in the Kelardasht region, in the north of Iran. Diameter of all trees with dbh greater than 7.5 cm were recorded. All of the measured trees were assigned into four diameter size classes as small, medium, large, and extra large timbers. Spatial associations among tree size classes were analyzed using bivariate Ripley’s K-function. Results showed that association patterns (i.e., attraction and repulsion) varied among different size classes across different development stages, likely influenced by shade-tolerance characteristics, seed dispersal limitation and intra-specific competition of beech trees. This study highlighted the application of bivariate Ripley’s K-function and the importance of competition in understanding stand dynamics of beech forests across development stages. The information derived from these untouched stands could be useful as a key reference for developing management programs, silvicultural interventions, plantations and reforestation programs as well as giving us insight into competitive processes to enable better modeling of beech stands dynamics.