مطالعه تطبيقي تركيب نيروي انساني سلامت در كشورهاي حوزه مديترانه شرقي (87-1386)

Comparative study on health human resources composition in the Eastern

زمينه: نيروي انساني سلامت، قلب نظام سلامت است و اكثر مشكلات سيستم هاي بهداشت و درمان ناشي از كمبود يا زياد بودن نيروي انساني و توزيع نامناسب آن است. هدف: مطالعه به منظور مقايسه تركيب نيروي انساني سلامت برحسب گروه هاي درآمدي و جغرافيايي در منطقه مديترانه شرقي انجام شد. مواد و روش ها: اين مطالعه تطبيقي، از نوع منابع نوشتاري است كه در سال1386 انجام شد و ابتدا 23 كشور منطقه مديترانه شرقي برحسب گروه هاي درآمدي بانك جهاني به 4 گروه و برحسب منطقه جغرافيايي به 3 گروه كشورهاي آفريقايي، نفت خيز و غير نفت خيز تقسيم شدند، سپس داده هاي نيروي انساني سلامت از وب سايت هاي سازمان جهاني بهداشت و منطقه مديترانه شرقي (EMRO)، در سال 1386 استخراج شد و ارتباط ميان چگالي نيروي انساني سلامت و شاخص هاي پايه سلامت با ضريب همبستگي دو طرفه پيرسون تحليل شد. يافته ها: در منطقه مديترانه شرقي تفاوت چشم گيري در چگالي نيروي انساني سلامت به ويژه ميان كشورهاي كم درآمد و با درآمد بالا وجود داشت و چگالي نيروي انساني داراي همبستگي منفي با جمعيت كشورها (01/0P < ) و با درآمد سرانه داراي همبستگي مثبت (05/0P < ) بود همچنين ميزان درآمد تا مرز مشخصي بر چگالي نيروي انساني سلامت تاثيرگذار بود. نتيجه گيري: جمعيت كشورها، ميزان مهاجرت و ميزان هزينه صرف شده از منابع عمومي در امر سلامت از عوامل تاثيرگذار بر چگالي نيروي انساني سلامت است.

Background: The health human resource is the heart of health system and the majority of problems within the health care system are caused by shortage, surplus, or imbalance in health manpower. Objective: This study was aimed to compare the health human resources in Eastern Mediterranean countries based on income and geographical groups. Methods: This was a comparative study based on library resources performed in 2007. Twenty three countries in the Eastern Mediterranean region were classified based on the World Bank income groups (4 income groups) and geographical region (African countries, non-oil and oil-rich countries). Later, the data concerning the health human resources in 2007 were extracted from the international websites including the WHO and EMRO. Data were statistically analyzed using the bivariate Pearson’s correlation coefficient. Findings: Significant disparities were found in health workforce density within the Eastern Mediterranean countries in particular among the low and high income countries. Health workforce density showed negative correlation with country population (P < 0/01) whereas a positive correlation was observed with per capita income (P < 0/05). Also, the income level, to some certain extent, affected the health workforce density. Conclusion: Population, immigration rate of health workforce, and general government expenditure on health are the factors influencing the health workforce density.