اولويت‌سنجي مكاني توسعه فضاهاي سبز و پارك هاي شهري با استفاده از روش AHP(نمونه موردي: شهر مياندوآب)

Assessment the spatial priority of green spaces growth and urban parks using AHP (Case Study: Miandoab city

اهميت فضاهاي سبز در محيط شهري تا آن حد است كه به عنوان يكي از شاخص هاي توسعه يافتگي جوامع مطرح بوده و در عين حال معياري براي ارتقاي كيفيت فضاي زندگي محسوب مي‌شوند. از اين رو توزيع و پراكنش متعادل آن در سطح شهر اهميتي بسيار دارد. نكته بسيار مهم در مكان يابي فضاهاي سبز عمومي، ضرورت هاي اجتماعي ايجاد پارك است. مكان يابي نادرست اين فضاها در نهايت منجر به ايجاد ناهنجاري هايي در شهرها مي شود. در پژوهش حاضر با رويكرد«قياسي، نوصيفي-تحليلي» تلاش شده است كه ضمن ارزيابي وضعيت موجود توزيع و پراكندگي پارك ها و فضاهاي سبز شهري مياندوآب، اولويت هاي مكاني توسعه اين فضاها را نيز در سطح نواحي شهر تعيين شود. نتيجه بررسي ها نشان داد كه طي يك دهه گذشته سرانه فضاي سبز شهري شهر مياندوآب از 79/1 مترمربع در سال1380 به 45/3 مترمربع در سال1390 افزايش يافته است. ولي همزمان با اين افزايش سرانه، اختلاف سرانه بين نواحي برخوردار و محروم از فضاي سبز نيز به نحو چشم گيري افزايش يافته و عدم تعادل موجود در توزيع فضايي پارك هاي شهري، شديدتر شده است. با توجه به كمبود كمي فضاي سبز نسبت به سرانه پيشنهادي طرح جامع و تفصيلي شهر و استانداردهاي ملي، همچنين نظر به عدم تعادل فضايي موجود در توزيع و پراكنش پارك هاي شهري مياندوآب تلاش شده است تا با استفاده از تكنيك تحليل سلسله مراتبي(AHP) اولويت هاي مكاني توسعه فضاهاي سبز و پارك هاي شهري در سطح نواحي پنجگانه شهر مياندوآب مشخص شود. معيارهاي مكان يابي فضاي سبز(پارك شهري) در اين پژوهش، ميزان دسترسي، ميزان تراكم جمعيت، سرانه موجود فضاي سبز، سازگاري با كاربري هاي ديگر، وجود زمين هاي با مالكيت دولتي، وجود فضاهاي باز و زمين-هاي باير، فاصله از پارك‌هاي موجود و نزديكي به رودخانه تعيين شدند. گزينه ها نيز در اين پژوهش نواحي پنجگانه شهر مياندوآب بودند. نتيجه مطالعه نشان داد كه ناحيه دو شهر مياندوآب با امتياز 0.272، بيشترين امتياز را به خود اختصاص داده و در اولويت اول توسعه مكاني فضاهاي سبز و پارك هاي شهر قرار دارد. نواحي يك، پنج و سه به ترتيب با امتياز هاي 0.246، 0.241 و 0.169 در رتبه هاي بعدي قرار دارند. ناحيه چهار كمترين امتياز(0.072) را به خود اختصاص داده و در نتيجه كمترين اولويت مكاني را جهت توسعه فضاهاي سبز شهردارد.

The importance of green spaces in urban environments is enumerated so that as one indicator of the development of communities and as a indicator to improve quality of life. thus , balanced distribution of this is important in the city. More important point of locating of general green spaces is social necessities of creation of park. Incorrect locating of these spaces can be lead to abnormalities in cities. The study approach is inductive, descriptive- analytical while we attempt to assess the distribution and dispersion of parks and green spaces in miandoab city, we determined spatial priorities of green spaces growth in the city zones. Results showed that during the past decade, per capita of green space in miandoab city is increased from 1.79 to 3.45 square meters but with the increasing per capita, per capita differences between poor and rich areas has been increasing dramatically and Imbalance in the spatial distribution of urban parks, has been increasing more. Considering per capita quantitive shortage of green space in comparison to proposed per capita of detailed and comprehensive plan of city and national standards and in addition, considering existing spatial imbalance spatial distribution of urban parks of miandoab we are trying to identify spatial priority of green spaces growth and urban parks using AHP in the 5 zones of miandoab city. Criteria to locate green space (city park) in this study were set rate of access, population density, existing per capita of green space, Land Use Compatibility with other landuses, state-owned lands, existing open spaces and wastelands, distance from existing parks and proximity to the river. Options of this study were 5zones of miandoab city. Results showed that the zone of 2 with the score of 0.272 is allocated most points and is placed in the first spatial priority of green spaces growth and urban parks. zones of 1, 5 and 3 are in the next rankings with the scores of 0.246 , 0.241 and 0.169. the zone of 4 is allocated lowest score(0.072) to itself and thus it has the lowest spatial priority to growth green spaces.